Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Pytanie 1. Mając na uwadze obowiązywanie Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020 (z 5 kwietnia 2018 r.), proszę o określenie jakiego rodzaju informacje należy przedstawić we wniosku o dofinansowanie odnośnie standardów dostępności, w konkursach ogłoszonych w listopadzie 2018 r.
Dotyczy realizacji standardów dostępności w projektach ubiegających się o wsparcie w ramach naborów wniosków ogłoszonych w listopadzie 2018 r: (tj. nabór: RPSL.04.01.02-IZ.01-24-294/18, RPSL.04.04.00-IZ.01-24-295/18, RPSL.06.01.00-IZ.01-24-296/18).

Odpowiedź
Wnioskodawca w ramach pola B.21. powinien wskazać jaki wpływ ma projekt na zapobieganie dyskryminacji. W polu tym należy przedstawić wyczerpujące uzasadnienie – należy opisać, w jaki sposób będzie przestrzegana zasada niedyskryminacji i za pomocą jakich konkretnych działań.W polu B.21 należy również odnieść się do standardów określonych w załączniku nr 2 „Standardy dostępności dla polityki spójności 2014-2020” do Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020 (dalej: wytyczne równościowe). Należy odnieść się do każdego -adekwatnego zakresowo dla projektu - elementu standardu. Przykładowo, w projektach z zakresu transportu należy opisać realizację standardu transportowego (np. w zakresie zatok autobusowych, przystanków, wymagań dla autobusów, taboru kolejowego etc.). W przypadku, jeśli jakiś element nie dotyczy przedmiotu projektu, należy to wyjaśnić (np. w standardzie architektonicznym projekt nie przewiduje budowy parkingów, tak więc ten element standardu nie dotyczy projektu).
Link do Wytycznych równościowych oraz standardów dostępności dla polityki spójności 2014-2020

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

Pytanie 4. Jakie dokumenty należy dostarczyć w celu potwierdzenia osiągnięcia założonych wskaźników rezultatu realizowanych w ramach działań: 4.1, 4.3, 4.5.1 (4 typ projektu), 4.5.2 (4 typ projektu)?

Odpowiedź
Co do zasady beneficjent powinien udokumentować poziom realizacji wskaźników, zgodnie z założeniami określonymi we wniosku o dofinansowanie, w części F.2 Wskaźniki rezultatu. Jeśli beneficjent nie określił jakie dokładnie dokumenty potwierdzą osiągnięcie założeń wówczas wymagane jest dostarczenie audytu powykonawczego lub innego dokumentu potwierdzającego realizację założeń, tj. protokoły odbioru infrastruktury lub inne dokumenty potwierdzające zakres zrealizowanego projektu. Przedmiotowy dokument musi przedstawiać dokładne wyliczenia poziomu wskaźników na podstawie danych źródłowych.

Dobrą praktyką jest załączenie audytu energetycznego potwierdzonego przez audytora/osobę uprawnioną do sporządzania analiz w tym zakresie.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

Pytanie 3. Czy audyt powykonawczy (ex post) jest wymagany do rozliczenia wskaźników rezultatu realizowanych w ramach działań: 4.1, 4.3, 4.5.1 (4 typ projektu), 4.5.2 (4 typ projektu)?

Odpowiedź:

W zależności od rodzaju inwestycji audyt powykonawczy (ex post) nie jest zawsze wymagany. Beneficjent zobowiązany jest do przedstawienia wyliczeń w zakresie realizacji wskaźnika np. poprzez:

– audyt powykonawczy (ex post);
– własne wyliczenia na podstawie danych źródłowych (raporty, sprawozdania dot. zużycia energii na podstawie np. faktur VAT);
– protokół odbioru końcowego, w szczególności w projektach z zakresu termomodernizacji, kogeneracji itp. (dotyczy projektów, w których załączono do wniosku o dofinansowanie np. audyt przedrealizacyjny).

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

Pytanie 2. Jakie są dobre praktyki dotyczące opisu pkt. F.2 WND w zakresie pola „Opis sposobu pomiaru i monitorowania wskaźnika”?

Odpowiedź
Zgodnie z treścią Instrukcji wypełniania WND oraz Przewodnika dla beneficjentów „dla każdego z wybranych (oznaczonych) wskaźników wnioskodawca zobowiązany jest do wskazania wartości bazowej, docelowej danego wskaźnika, a także opisu sposobu pomiaru i monitorowania wskaźnika, w którym należy wskazać dodatkowo źródło informacji, z którego wynikać będzie rzeczywista wartość osiągniętego wskaźnika”.

Wypełniając pole F.2 WND należy zamieścić informacje, tj.

– sposób wyliczenia wartości docelowej wskaźnika na podstawie źródła szacowania, tj. audyt energetyczny przedrealizacyjny, opracowania Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) aktualnego na moment składania wniosku, inne dokumenty;
– sposób pomiaru wskaźnika wraz z częstotliwością dokonywania pomiaru (w tym w okresie trwałości projektu), informacje o dokumentach potwierdzających wykonanie zakresu rzeczowego (audyty powykonawcze, protokoły odbioru, raporty, sprawozdania, itp.);
– termin, w którym wskaźnik zostanie osiągnięty, tj. na moment zakończenia realizacji projektu lub do 12 miesięcy od dnia zakończenia realizacji projektu (dla działania 3.1. termin ten wynosi 36 miesięcy).

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

Pytanie 1. Jeśli ma moment wykazania wskaźników rezultatu wystąpią rozbieżności w osiągniętych wartościach czy mają zastosowanie zapisy umowy o dofinasowanie dotyczące stwierdzenia nieprawidłowości indywidualnej, w tym nałożenia proporcjonalnej korekty finansowej?

Odpowiedź
Zgodnie z zapisami umowy o dofinansowanie stwierdzenie nieprawidłowości indywidualnej oraz nałożenie proporcjonalnej korekty finansowej może nastąpić w przypadku nieosiągnięcia celu projektu wyrażonego wskaźnikami produktu lub rezultatu.

Co do zasady osiągnięcie wyższej wartości wskaźnika rezultatu wpływa korzystnie na cel projektu i nie wymaga sporządzenia aneksu do umowy o dofinansowanie.

Jednocześnie wszelkie rozbieżności w poziomie osiągnięcia wskaźników rezultatu będą weryfikowane  przez Instytucję Zarządzającą w oparciu o  zakres zrealizowanych prac w projekcie, metodologię liczenia wskaźników itp.

Beneficjent jest zobowiązany do poinformowania Instytucji Zarządzającej o wszelkich zmianach mogących mieć wpływ na zakres projektu, jego cele oraz wskaźniki.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego 

Pytanie 1. Stosowanie nowych wytycznych w zakresie promocji już realizowanych od ubiegłego roku projektów, w których wykonano tablice wg dotychczasowych zasad.

Odpowiedź, 22.02.2018 r.
Beneficjentów, którzy podpisali swoje umowy przed 2018 r. wciąż obowiązują stare zasady promocji, co oznacza, że nie muszą umieszczać barw narodowych przy oznaczaniu swoich projektów http://rpo.slaskie.pl/czytaj/zasady_promocji_do_31_grudnia_2017

Opracowane przez Wydział Rozwoju Regionalnego

Pytanie 37. Na który moment realizacji projektu grantowego należy wykazać spełnienie warunku dotyczącego osiągnięcia wymaganego poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP H+W) w budynkach stermomodernizowanych (na moment zakończenia inwestycji grantowej czy na moment przed realizacja projektu tj. przed wymianą kotła)?
Odpowiedź, 22.06.2018 r. 
W związku z wątpliwościami dot. sposobu określania wymaganego poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP H+W) w budynkach, w których planuje się dofinansować ze środków EFRR wymianę indywidualnego źródła ciepła na źródło opalane paliwem gazowym lub biomasą w przypadku realizacji projektu grantowego Instytucja Zarządzająca RPO WSL wyjaśnia, że:

- W ramach pakietów aplikacyjnych publikowanych dla poszczególnych naborów obowiązują przede wszystkim zasady i warunki wynikające z Kryteriów wyboru projektów, Szczegółowy opis osi priorytetowych RPO WSL, Regulaminu dla danego naboru oraz instrukcji wypełniania wniosków. Ewentualne wątpliwości interpretacyjne wynikające z innych informacji opublikowanych w ramach ogłoszenia o naborze należy zatem rozstrzygać na korzyść ww. dokumentów.

- W przypadku opublikowania w ramach ogłoszenia o naborze opracowań dedykowanych specyficznemu tematowi, jak w przypadku grantów: Zasady w zakresie kwalifikowania wydatków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 - formuła grantowa należy mieć na uwadze, że opracowania takie należy czytać łącznie z zasadami przedstawionymi w dokumentach zasadniczych tj. Kryteriach, Regulaminie itd.

- W odniesieniu do przedmiotowego warunku dostępowego wskazanego m.in. w Regulaminie określono warunek dla wszystkich rodzajów projektów w sposób następujący: 

W przypadku projektów dotyczących wymiany indywidualnego źródła ciepła na źródło opalane paliwem gazowym lub biomasą, możliwe jest wsparcie następujących budynków:

a) Budynków, w których wraz z wymianą źródła ciepła przeprowadza się jednocześnie termomodernizację. […]

b) Budynków gdzie termomodernizacja została już wykonana (projekt realizuje tylko 2 typ projektu). Za wykonaną modernizację w przypadku budynków mieszkaniowych uważane jest osiągnięcie poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną w stanie docelowym oszczędności energii pierwotnej na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej określonego w audycie energetycznym wyrażonego wskaźnikiem EPH+W dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych EPH+W<150 kWh/(m2×rok) i dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych EPH+W < 135 kWh/(m2 × rok). […].

Aby zakwalifikować inwestycję do dofinansowania wymiany źródła ciepła na opalane paliwem gazowym lub biomasą, także  w ramach projektu grantowego,  dany budynek musi spełniać co najmniej wartości powyższych wskaźników. A zatem, jeżeli termomodernizacja została już przeprowadzona (przed wymianą źródła ciepła), to  wówczas minimalne poziomy wskaźnika muszą być spełnione przed przystąpieniem do projektu grantowego, co zagwarantuje spełnienie tego warunku również po zrealizowaniu inwestycji objętej grantem.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego
Pytanie 36. Czy są w jakiś sposób limitowane wydatki związane z zarządzaniem projektem?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Limity i ograniczenia związane z angażowaniem personelu zostały określone w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 w pkt. 6.15 Koszty związane z angażowaniem personelu.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 35. Czy przykładowo realizując projekt dotyczący 150 instalacji Gmina musi na etapie wniosku o dofinansowanie dokładać nam 150 oświadczeń o prawie do dysponowania nieruchomością mieszkańca?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Na etapie wniosku o dofinansowanie przedmiotowe oświadczenia nie są obowiązkowe.
Jednocześnie na tym etapie aplikowania o środki należy dołączyć przykładowy wzór oświadczenia mieszkańca o prawie do dysponowania nieruchomością.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 34. Czy odbiorcą grantu może być np. spółdzielnia lub wspólnota?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Zgodnie z art. 35 ust. 3 ustawy wdrożeniowej „grantobiorcą jest podmiot publiczny albo prywatny, inny niż beneficjent projektu grantowego, wybrany w drodze  otwartego  naboru ogłoszonego przez beneficjenta projektu grantowego w ramach realizacji projektu grantowego”. Mając na uwadze powyższe spółdzielnia lub wspólnota (mieszkańcy tych spółdzielni/wspólnot) mogą być grantobiorcami, o ile żadne ograniczenia nie zostaną umieszczone w regulaminie naboru grantobiorców.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 33. Kiedy IZ wypłaca zaliczkę w ramach projektu grantowego i komu?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Zgodnie z zapisami Zasad w zakresie kwalifikowania wydatków z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego w ramach regionalnego programu operacyjnego województwa śląskiego na lata 2014-2020 - formuła grantowa  zaliczkę w ramach projektu grantowego może otrzymać, wyłącznie Beneficjent projektu granowego. Dodatkowo zaliczka wypłacona przez IZ RPO WSL może być przekazana jako wypłata dotacji celowej w postaci grantu wyłącznie po poniesieniu wydatków przez grantobiorcę. Beneficjent projektu grantowego nie może udzielać zaliczek grantobiorcom ze środków dofinansowania przekazanego przez IZ RPO WSL.

Szczegółowe zapisy w przedmiotowym zakresie zostały opisane w § 10 Zaliczki we wzorze umowy o dofinansowanie projektu grantowego.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 32. W jaki sposób następuje rozliczanie projektu grantowego? Czy wymagana będzie faktura potwierdzająca poniesienie wydatku – czy faktura ma być oryginalna czy wystarczy jej kopia z potwierdzeniem przez grantobiorcę za zgodność z oryginałem?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Warunkiem wypłacenia dofinansowania/zaliczki przez IZ jest złożenie poprawnie sporządzonego wniosku o płatność, zgodnie z umową o dofinansowanie. W celu rozliczenia wsparcia udzielonego grantobiorcy, beneficjent projektu grantowego zobowiązany jest załączyć do wniosku o płatność zestawienie podpisanych umów o powierzenie grantu wraz z ewentualnymi aneksami, zgodnie z zapisami umowy. Zestawienie jest odpowiednikiem dokumentu księgowego – musi być zatem zatwierdzone (zgodnie z zasadami obowiązującymi u beneficjenta projektu grantowego w zakresie zatwierdzania dowodów księgowych) oraz zaksięgowane/zaewidencjonowane (zgodnie z wymogiem prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej dla wszystkich transakcji związanych z projektem).

Oryginały faktur będące potwierdzeniem poniesienia wydatku powinny znajdować się u grantobiorców, natomiast ich kopie potwierdzone za zgodność powinny znajdować się w siedzibie beneficjenta projektu grantowego.

Instytucja Zarządzająca do rozliczenia wniosku o płatność będzie wymagać także wyciągów bankowych z rachunku bankowego beneficjenta lub przelewów bankowych lub innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 31. Czy oznaczenia w postaci tablic informacyjnych powinny się znajdować na terenie każdej projektowanej instalacji czy wystarczy po prostu tablica np. przy budynku gminy jak to jest praktykowane w projektach parasolowych?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
W przedmiotowym przypadku minimalny obowiązek w zakresie informacji i promocji zostanie spełniony poprzez umieszczenie jednej tablicy przy budynku gminy.

Szczegółowe informacje dotyczące obowiązków w zakresie informacji i promocji zostały opisane w § 17 Obowiązki w zakresie archiwizacji oraz  informacji i promocji  we wzorze umowy o dofinansowanie projektu grantowego oraz są publikowane na stronie http://www.rpo.slaskie.pl. Jednakże zalecenie jest podjęcie wszelkich działań zmierzających do zwiększenia poziomu wiedzy w społeczeństwie nt. współfinansowania realizacji projektu przez Unię Europejską.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 30. W kontekście pomocy publicznej proszę o odpowiedź co w przypadku kiedy w okresie trwałości w dofinansowanym obiekcie będzie prowadzona działalność gospodarcza?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Kwestie dotyczące pomocy publicznej gmina zobowiązana jest uregulować zarówno w procedurach realizacji projektu grantowego a także w umowach o powierzenie grantu zawieranych bezpośrednio z grantobiorcami. Monitoring i zakres udzielanej pomocy publicznej leży po stronie beneficjenta projektu grantowego i będzie podlegał kontroli przez Instytucję Zarządzającą RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 29. Gdzie ma być wykazany efekt ekologiczny, jeśli audyt energetyczny nie jest obowiązkowy dla Działania 4.1?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Beneficjent jest odpowiedzialny za weryfikacje efektu ekologicznego realizowanego poprzez udzielone dotacje oraz udokumentowanie tego efektu w innym autorskim dokumencie w sposób umożliwiający jego porównanie z założeniami.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 28. Czy gmina może realizować projekt w partnerstwie?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Analizie podlega możliwość poszerzenia listy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o dofinansowanie w formule grantowej o związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 27. Czy może być kilka instalacji OZE u jednego mieszkańca (np. panele fotowoltaiczne, pompa ciepła itp.)

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Tak istnieje taka możliwość. Zasady dotyczące wspieranych instalacji, w tym ograniczeń w przedmiotowym zakresie określa beneficjent projektu grantowego.

Należy mieć na uwadze, iż w trakcie oceny weryfikowana będzie kompleksowość realizowanego zadania, tj. efektywność ekologiczna danego przedsięwzięcia przy jednoczesnej ocenie kosztów uzyskania tego efektu.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 26. W przypadku, gdy gmina ubiega się o 200 grantów (w tym przykładowo 100 sztuk pieców, 50 pomp ciepła i 50 paneli fotowoltaicznych) istnieje możliwość elastycznego podejścia do liczby instalacji? Przykładowo będzie mniej pieców, a więcej pomp ciepła?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Przed złożeniem wniosku o dofinansowanie zaleca się rozeznanie potrzeb na obszarze, który ma być objęty dofinasowaniem.  Ponadto należy pamiętać, iż ilość określonych we wniosku o dofinasowanie instalacji musi zostać rozliczona na etapie wniosku o płatność osiągając tym samym zakładany efekt ekologiczny. Zrealizowanie większej liczby instalacji, a tym samym osiągnięcie lepszego efektu ekologicznego nie będzie stanowiło nieprawidłowości.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 25. Co w przypadku gdy mieszkaniec jeden lub kilku zrezygnują z chęci uczestnictwa w projekcie?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
W przedmiotowej sytuacji biorąc pod uwagę wartości wskaźników, kategorię interwencji itp. beneficjent może stworzyć listę rezerwową adresów, które zostaną objęte projektem. Dopuszcza się możliwość zamiany instalacji na instalację.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 24. Czy można pobierać wkład własny od mieszkańca?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
W projektach grantowych kwota dofinansowania na wydatki w ramach projektu wynosi maksymalnie 95%, uzupełnienie grantu w wysokości 5 % stanowi wkład własny (krajowe środki publiczne). Zatem nie ma możliwości uzupełnienia wkładu własnego do kosztów kwalifikowalnych w projekcie przez grantobiorców.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 23. Czy w związku z brakiem możliwości pobierania wkładu własnego od mieszkańca można określić jakieś limity, które zostaną na niego nałożone?

Odpowiedź 08.01.2018 r.
Tak istnieje taka możliwość poprzez określenie np. wysokości standardowych kosztów jednostkowych lub określenie maksymalnego dopuszczalnego limitu kwotowego dla montowanych instalacji OZE. Zakres oraz sposób ewentualnych limitów określa beneficjent projektu grantowego.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 22. Czy ogłoszenia w prasie lokalnej mogą być uznane za koszt kwalifikowalny?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Tak. Jest to koszt związany z zarządzaniem projektem.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że niedopuszczalne jest łączenie działań promocyjnych i informacyjnych projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej z działaniami prowadzonymi w zakresie kampanii wyborczej poszczególnych kandydatów, w szczególności zawarcia w treści broszur, materiałów reklamowych czy na gadżetach i tablicach informacyjnych imion i nazwisk kandydatów, haseł i programów wyborczych itp.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 21. Co z kontrolą instalacji czy ewentualną jej naprawą?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Kwestie związane z wymogami w zakresie kontroli grantobiorców zostały szczegółowo opisane w rozdziale „System kontroli grantobiorców” w dokumencie pn. Zasady w zakresie kwalifikowania wydatków z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego w ramach regionalnego programu operacyjnego województwa śląskiego na lata 2014-2020 - formuła grantowa.

Wszelkie zagadnienia związane z realizacją projektu grantowego, w tym monitorowania i kontroli grantobiorców, powinny zostać uregulowane w umowie o powierzenie grantu. Weryfikacja wykonywania napraw w celu utrzymania założonych efektów jest obowiązkiem beneficjenta projektu grantowego. Procedury realizacji projektu grantowego są opracowane przez beneficjenta projektu grantowego na etapie wniosku o dofinansowanie i będą podlegały zatwierdzeniu przez IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 20. Kiedy należy przeprowadzić nabór grantobiorców?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Na etapie aplikacyjnym beneficjent nie jest zobligowany do przedkładania spersonalizowanej listy grantobiorców. Niemniej jednak beneficjent musi oszacować ich ilość, aby określić efekt ekologiczny, który zostanie zrealizowany w ramach projektu.

Ponadto należy mieć na uwadze, że zgodnie z § 22 ust. 3 pkt 15 umowy o dofinansowanie projektu grantowego:

IZ RPO WSL może rozwiązać umowę ze skutkiem natychmiastowym, gdy beneficjent nie realizuje projektu na warunkach określonych w umowie, a w szczególności gdy beneficjent nie podpisał pierwszej umowy z grantobiorcą w terminie 6 miesięcy od daty podpisania umowy chyba, że termin określony we wniosku o dofinansowanie jest późniejszy.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 19. Co w przypadku konieczności udzielenia pomocy de minimis, gdzie jednym z grantobiorców będzie np. rolnik prowadzący działalność rolniczą?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Jeżeli instalacja OZE na budynku rolnika będzie wykorzystywana jedynie na potrzeby własne, mieszkalne, a nie do celów gospodarczych nie trzeba udzielać pomocy publicznej a tym samym wystawiać zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis. W przypadku, jeśli instalacja OZE będzie wykorzystywana zarówno na potrzeby bytowe mieszkańca oraz na potrzeby prowadzenia działalności rolniczej, gmina udzielająca wsparcia w formie grantu powinna zweryfikować, czy udzielane wsparcie wiąże się z koniecznością udzielenia pomocy publicznej a jeśli tak,  to na jakich zasadach i w jakiej wysokości, zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi udzielania pomocy publicznej, w szczególności w sektorze rolnictwa.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 18. Czy beneficjent projektu grantowego może w ramach grantu sfinansować koszty poniesione przez grantobiorcę w zakresie montażu instalacji fotowoltaicznej, tj.:

• dostawy modułów fotowoltaicznych
• dostawy falownika fotowoltaicznego
• dostawy konstrukcji wsporczej
• dostawy okablowania i zabezpieczeń
• dostawy elementów zabezpieczających trasy kablowe i przepusty przez elementy konstrukcyjne budynku
• dostawy urządzeń komunikacyjnych i pomiarowych niezbędnych do odczytu danych z falownika
• prac instalacyjnych obejmujących montaż i konfigurację urządzeń wymienionych w punktach 1-6
• przeprowadzenie szkolenia w zakresie obsługi instalacji fotowoltaicznej
• przygotowanie kompletnej dokumentacji technicznej instalacji
• przygotowanie kompletnej dokumentacji powykonawczej
• przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wykonania zgłoszenia do OSD
• wykonanie testów i pomiarów instalacji
• wykonanie uziemienia instalacji fotowoltaicznej oraz modernizacji instalacji odgromowej w zakresie (jeżeli dotyczy).

Odpowiedź, 08.01.2018 r.,
Wszystkie wydatki inwestycyjne, które zostały poniesione w związku z instalacją służącą do produkcji i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych oraz wydatki powiązane niezbędne do uruchomienia instalacji (dokumentacja, wykonanie testów, wpięcie do sieci, itp.) są dopuszczalne do zakwalifikowania do formuły grantowej. Katalog kosztów w ramach udzielanych grantów, a tym samym objętych dofinansowaniem, określa beneficjent projektu grantowego m.in. w oparciu o zasadę oszczędnego poniesienia wydatku. Procedury realizacji projektu grantowego są opracowane przez beneficjenta projektu grantowego na etapie wniosku o dofinansowanie i będą podlegały zatwierdzeniu przez IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 17. Jakie wydatki związane z działaniami z zakresu budowy i przebudowy infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych będą uznane za wydatek kwalifikowalny? Czy takie elementy jak bojler dla instalacji solarnej i pompy ciepła (co niewątpliwe stanowi nieodzowną część instalacji, bez której efekt ekologiczny nie zostanie osiągnięty) oraz instalacje doprowadzające do domu w przypadku montażu np. fotowoltaiki na gruncie będą wydatkiem kwalifikowalnym?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Takie elementy jak bojler dla instalacji solarnej i pompy ciepła są dopuszczalne do zakwalifikowania do formuły grantowej, o ile stanowią część instalacji OZE.

Katalog wydatków w ramach udzielanych grantów, a tym samym objętych dofinansowaniem, określa beneficjent projektu grantowego m.in. w oparciu o zasadę oszczędnego poniesienia wydatku. Procedury realizacji projektu grantowego są opracowane przez beneficjenta projektu grantowego na etapie wniosku o dofinansowanie i będą podlegały zatwierdzeniu przez IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 16. Czy w przypadku wystąpienia nadwyżki wyprodukowanej energii do sieci, pochodzącej z instalacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych,  mamy do czynienia z pomocą publiczną?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Jak wskazano w pkt 12 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie utrzymuje, że wszelka działalność polegająca na oferowaniu na rynku towarów i usług jest działalnością gospodarczą. Odprowadzenie energii elektrycznej do sieci w przypadku instalacji typu on-grid należy utożsamiać z oferowaniem towarów na rynku. Dodatkowo należy zaznaczyć, że zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C‑219/12 Fuchs, eksploatacja zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym lub obok niego modułu fotowoltaicznego, skonstruowanego w ten sposób, że po pierwsze ilość wytworzonej energii elektrycznej jest zawsze niższa od ilości energii elektrycznej ogółem zużytej przez użytkownika modułu do celów prywatnych, a po drugie energia ta jest dostarczana do sieci za wynagrodzeniem o charakterze stałym, stanowi „działalność gospodarczą”, nawet jeśli jest to jedynie sposób obniżenia rachunków za energię. Analogicznie należy podejść do podobnych instalacji zamontowanych na obiektach publicznych.

Podstawą prawną udzielenia wsparcia, które sklasyfikowane jest jako pomoc publiczna lub pomoc de minimis dla działania 4.1 lub 4.3 w odniesieniu do 3 typu projektu (Budowa instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach) może być:

a) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 – w przypadku pomocy de minimis

b) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 3 września 2015 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji oraz na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 – w przypadku pomocy publicznej.

Oczywiście konieczne jest wykazanie, iż wszystkie warunki udzielenia danego rodzaju pomocy będą spełnione.

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej odnośnie prosumentów[1] oraz mikroinstalacji [2] fotowoltaicznych mających możliwość oddawania nadwyżek energii do sieci.Pismem Ministerstwa Rozwoju przekazano stanowisko Komisji Europejskiej, w którym stwierdza się, że pomimo iż wytwarzanie energii elektrycznej i wprowadzanie jej do sieci stanowi działalność gospodarczą, w przypadku projektów prosumenckich tego rodzaju działalność nie ma charakteru działalności gospodarczej, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów (beneficjent nie prowadzi działalności gospodarczej, wytworzona energia jest zużywana na potrzeby własne o charakterze niegospodarczym, rozmiar tj. zdolność wytwórcza instalacji nie przekracza realnego zapotrzebowania na energię danego prosumenta – nie może być przewymiarowana). Powyższe wynika z faktu, że przedmiotowa instalacja powstaje na użytek konsumenta nieprowadzącego działalności ekonomicznej i tylko w celu zaspokojenia jego potrzeb niegospodarczych, a wprowadzenie energii do sieci ma charakter incydentalny i mieści się w granicach określonych w pkt 207 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

W sytuacji, gdy instalacja prosumenta wytwarza nadwyżkę energii, która jest wprowadzana do sieci, tego rodzaju działalność gospodarcza może zostać uznana za mającą charakter pomocniczy, przy łącznym spełnieniu ww. warunków.

W związku z powyższym, w przypadku instalacji prosumenckich w postaci ogniw fotowoltaicznych, zakładanych w obiektach o charakterze niegospodarczym (np. budynki jednorodzinne, budynki urzędów publicznych, budynki szkół publicznych), w sytuacji, gdy beneficjenci nie prowadzą żadnej innej działalności gospodarczej, wprowadzanie nadwyżek energii do sieci może być uznane za działalność o charakterze pomocniczym, o ile zostaną spełnione warunki wskazane w pkt. 207 Komunikatu.Powyższe informacje mają zastosowanie zarówno do wniosków w trakcie oceny jak też planowanych do złożenia w ramach trwających i przyszłych naborów.

[1] prosument – odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą regulowaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.), zwaną dalej "ustawą o swobodzie działalności gospodarcze (na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz.U. 2015 poz. 478 z późn. zm.)

[2] mikroinstalacja - instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW (na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz.U. 2015 poz. 478 z późn. zm.)

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 15. Czy jeżeli zakładamy, że beneficjentem ostatecznym będzie osoba fizyczna lub osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą (nie rozliczająca kosztów energii i wody w ramach prowadzonej działalności), podatek VAT możemy zaliczyć jako wydatek kwalifikowalny?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Podatek od towarów i usług (VAT) stanowi koszt kwalifikowany przedsięwzięcia wyłącznie w sytuacji, gdy zgodnie z obowiązującymi przepisami w tym zakresie beneficjent projektu grantowego lub ostateczny odbiorca (grantobiorca) nie ma możliwości prawnych jego odliczenia.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 14. Czy gmina może zastosować następująca procedurę rozliczenia środków:

a) grantobiorca ostateczny składa do gminy fakturę VAT,

b) gmina występuje do IZ z wnioskiem o płatność o refundację,

c) po zatwierdzeniu wniosku o płatność do wypłaty IZ przekazuje środki na konto gminy i gmina przekazuje środki na konto beneficjenta ostatecznego.

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Zgodnie z zapisami dokumentów programowych granty są przekazywane na wydatki, które Instytucja Zarządzająca refunduje na podstawie umowy o dofinansowanie, a więc grantobiorca musi ponieść wydatek, aby grant mógł być wykazany w wniosku o płatność końcową.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 13. Czy udział w programie mogą brać powietrzne pompy ciepła?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Tak, o ile wskazane elementy są częścią instalacji OZE. Katalog kosztów w ramach udzielanych grantów, a tym samym objętych dofinansowaniem, określa beneficjent projektu grantowego. Procedury realizacji projektu grantowego są opracowane przez beneficjenta projektu grantowego na etapie wniosku o dofinansowanie i będą podlegały zatwierdzeniu przez IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 12. Czy instalacja jest od razu własnością mieszkańca czy dopiero po okresie trwałości programu?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.: Beneficjent projektu grantowego określa szczegółowe zasady dotyczące własności dofinansowanej instalacji w umowach o powierzenie grantu, w tym zapewnienia trwałości projektu m.in. poprzez system kontroli grantobiorców.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 11. Czy wystąpienie o interpretację podatkową w kwestii kwalifikowania podatku VAT będzie leżeć tylko po stronie gminy czy o taką interpretację poszczególni wnioskodawcy/grantobiorcy ostateczni winni wystąpić indywidualnie?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Beneficjent projektu grantowego jest zobowiązany do uregulowania niniejszej kwestii w umowach o powierzenie grantu z grantobiorcami.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 10. Jeśli w regulaminie określimy maksymalną kwotę dofinansowania a kosztorys inwestorski wykonany przez wnioskodawcę będzie opiewał na kwotę niższą to określając wartość grantu do wniosku aplikacyjnego powinniśmy wprowadzić maksymalną kwotę dofinansowania przez nas zakładaną czy 95 % od wartości kosztorysowej wnioskodawcy? Po rozstrzygnięciu konkursu ceny poszczególnych instalacji mogą być wyższe od kosztorysowych.

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Procedury weryfikacji oszczędnego poniesienia wydatku opracowuje beneficjent projektu grantowego. Przedmiotowe procedury będą podlegały zatwierdzeniu prze IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 9. Czy w procedurze realizacji projektu gmina może określić minimalne wymagania co do doświadczenia przyszłych wykonawców instalacji OZE, tj. minimalną moc zainstalowanych dotąd instalacji oraz minimalny okres działalności firmy na rynku?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Procedury realizacji projektu grantowego opracowywane są przez beneficjenta projektu grantowego, który określa zasady udzielania grantów, w tym limity i ograniczenia, w oparciu o zdiagnozowane potrzeby na obszarze swojej gminy. Przedmiotowe procedury będą podlegały zatwierdzeniu prze IZ RPO WSL.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 8. Jeżeli rachunki za media są wystawiane na inną osobę niż właściciel nieruchomości (często tak jest w przypadku przekazania nieruchomości z rodziców na dzieci) czy w takim przypadku możemy uznać, że formalnie wnioskodawca spełnia warunki udziału w projekcie?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Beneficjent projektu grantowego jest zobowiązany do uregulowania niniejszej kwestii w umowach o powierzenie grantu z grantobiorcami.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 7. Czy grantobiorca ostateczny może pokryć wkład własny z innego źródła finansowania, np. dotacji z gminy?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Zgodnie z zapisami Zasad w zakresie kwalifikowania wydatków z europejskiego funduszu rozwoju regionalnego w ramach regionalnego programu operacyjnego województwa śląskiego na lata 2014-2020 - formuła grantowa uzupełnienie grantu w wysokości 5 % stanowi wkład własny (krajowe środki publiczne) w realizowany projekt, które zapewnienia beneficjent projektu grantowego.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 6. Czy dopuszcza się rozbudowę istniejącej już instalacji?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Beneficjent projektu grantowego po uprzednim rozeznaniu podejmuje decyzję o dopuszczeniu instalacji dotychczas istniejącej i jej ewentualnej rozbudowie. Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 w ramach działania 4.1 udzielane wsparcie przewiduje w szczególności budowę i przebudowę infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, takich jak: biomasa, słońce, woda, geotermia, wiatr, w tym instalacji kogeneracyjnych.

W przypadku rozbudowy instalacji, która już istnieje obowiązują te same ograniczenia i limity jak dla instalacji nowo wybudowanych. Ponadto beneficjent zobligowany jest do adekwatnego wyboru wskaźników, tj.:

Produkcja energii elektrycznej nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE

Produkcja energii cieplnej nowych mocy wytwórczych instalacji wykorzystujących OZE

Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE

Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE

Liczba przebudowanych jednostek wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej z OZE w ramach kogeneracji.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 5. Czy kwestia minimalnej wartości 5% wniosku końcowego będzie obowiązywała w formule grantowej?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Z godnie z zapisami umowy o dofinansowanie projektów grantowych płatność końcowa w wysokości co najmniej 5% zostanie przekazana beneficjentowi po:

1) zatwierdzeniu przez IZ RPO WSL wniosku o płatność końcową oraz poświadczeniu ujętych w nim poniesionych wydatków;

2) akceptacji przez IZ RPO WSL części sprawozdawczej z realizacji projektu zawartej we wniosku o płatność końcową;

3) potwierdzeniu przez IZ RPO WSL w dokumencie z przeprowadzonej kontroli prawidłowej realizacji projektu, stwierdzenia zrealizowania projektu zgodnie z umową, wnioskiem o dofinansowanie, przepisami prawa unijnego i krajowego, wytycznymi, zasadami programu oraz po stwierdzeniu osiągnięcia celu realizacji projektu, a w przypadku stwierdzonych nieprawidłowości z określenia sposobu ich usunięcia.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 4. Czy gmina może scedować na mieszkańca - grantobiorcę ostatecznego obowiązek monitorowania wskaźników w okresie trwałości?

Odpowiedź, 08.01.2018 r.
Beneficjent projektu grantowego jest zobowiązany do uregulowania niniejszej kwestii w umowach o powierzenie grantu z grantobiorcami. Jednocześnie beneficjent projektu grantowego realizujący projekt ponosi pełną odpowiedzialność za merytoryczną, formalnoprawną i finansową realizację zadania oraz odpowiada za rozliczenie dotacji, w tym  kontrolę poszczególnych grantobiorców oraz przedsięwzięć przez nich realizowanych.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 3. Czy w przypadku, gdy wniosek o udzielenie grantu złoży osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, jednak wytworzona przez wybudowaną instalację OZE energia nie będzie wykorzystywana na cele prowadzenia tej działalności wymagane jest wystąpienie do Ministra Finansów?

Odpowiedź, 18.01.2018 r.
Bez względu na fakt czy energia wytworzona w ramach dofinansowanej instalacji OZE jest wykorzystywana/nie jest wykorzystywana przez grantobiorcę, który prowadzi działalność gospodarczą nie zwalnia to beneficjenta projektu grantowego z obowiązku przedłożenia listy takich grantobiorców celem ich weryfikacji w rejestrze podmiotów wykluczonych.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 2. Czy w przypadku budynków mieszkalnych, w których zarejestrowana jest działalność gospodarcza wystarczającym będzie oświadczenie Wnioskodawcy, że produkowana energia, z wnioskowanej instalacji OZE, nie będzie wykorzystywana na cele tej działalności gospodarczej. Czy w takim przypadku można stwierdzić brak występowania pomocy publicznej?

Odpowiedź, 18.01.2018 r.
Możliwość występowania pomocy publicznej nakłada na beneficjenta projektu grantowego obowiązek weryfikacji charakteru i zakresu prowadzonej przez grantobiorcę działalności gospodarczej w całym cyklu życia projektu. Uznaje się, że działalność gospodarcza o charakterze pomocniczym (komercyjnym) musi mieć ograniczony zakres (porównaj z http://rpo.slaskie.pl/faq/?category=0&dzialanie=4.1 dla Działania 4.1, odp. nr 2).

Wszystkie kwestie dotyczące pomocy publicznej powinny zostać uregulowane przez beneficjenta projektu grantowego zarówno w procedurach realizacji projektu grantowego a także w umowach o powierzenie grantu.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 1. Czy w ramach konkursu grantowego radny gminy może uzyskać dofinansowanie?

Odpowiedź, 18.01.2018 r.
W opisanym wyżej przypadku nie ma przeciwwskazań, aby radny został grantobiorcą w realizowanym przez gminę projekcie. Jednocześnie zgodnie z zapisami Zasad w zakresie kwalifikowania wydatków z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 - formuła grantowa  należy mieć na uwadze, że wybór grantobiorców odbywa się „…w drodze otwartego naboru ogłoszonego przez beneficjenta projektu grantowego w ramach realizacji projektu grantowego w siedzibie beneficjenta oraz w Biuletynie Informacji Publicznej (przez co najmniej 30 dni).”

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 1. W związku z licznymi wątpliwościami w zakresie ujmowania w budżetach projektów dot. subsydiowanego zatrudnienia wkładu własnego wymaganego przepisami pomocy publicznej w sytuacji, gdy wnioskodawca jest jedynie operatorem pomocy publicznej, nie zaś jej beneficjentem, zwracam się z prośbą o pomoc w rozwiązaniu nw. kwestii problemowej.

Zgodnie z Rozporządzeniem z 2 lipca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014–2020: § 22. 1. Kosztami kwalifikowalnymi w ramach pomocy publicznej na subsydiowanie zatrudnienia są koszty wynagrodzeń pracownika, na które składają się wynagrodzenie brutto oraz opłacane od wynagrodzeń obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne
§ 24. 1. Intensywność pomocy publicznej na subsydiowanie zatrudnienia pracowników znajdujących się w szczególnie niekorzystnej sytuacji oraz pracowników znajdujących się w bardzo niekorzystnej sytuacji wynosi maksymalnie 50% wartości kosztów kwalifikowalnych.
2. Intensywność pomocy publicznej na subsydiowanie zatrudnienia pracowników niepełnosprawnych wynosi maksymalnie 75% wartości kosztów kwalifikowalnych.
Czy biorąc pod uwagę powyższe oraz fakt, iż zatrudnienie subsydiowane będzie realizowane w podmiotach trzecich, którym Wnioskodawca będzie udzielał pomocy publicznej (jako operator):
1. W budżecie projektu winna znaleźć się jedynie ta część kosztów kwalifikowalnych (tj. wynagrodzenia brutto wraz ze składkami pracodawcy), która jest finansowana z dotacji, zgodnie z intensywnością pomocy publicznej, wskazaną w § 24 ww. Rozporządzenia,
czy też
2. W budżecie projektu należy wykazać zarówno część wynagrodzenia Uczestników Projektu finansowaną ze środków publicznych, zgodnie z intensywnością pomocy publicznej, jak i część stanowiącą wkład własny przedsiębiorstw (podmiotów trzecich), zatrudniających Uczestników projektu. A jeśli tak – czy w takiej sytuacji wykazane w projekcie koszty wkładu własnego przedsiębiorstw winny być przyporządkowane Wnioskodawcy – jako podmiotowi realizującemu zadanie i czy zastosowanie ww. rozwiązania nie byłoby sprzeczne z uzasadnieniem dla wkładu własnego, w którym wykazalibyśmy, iż wkład własny wnoszony jest przez podmioty zewnętrzne względem Wnioskodawcy, a nie Wnioskodawcę?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
W przypadku zaplanowania w ramach projektu subsydiowanego zatrudnienia, w budżecie powinna zostać wskazana wartość kosztów kwalifikowalnych tego instrumentu. Zgodnie z przepisami dotyczącymi pomocy publicznej, zarówno zatem rozporządzenia krajowego, tj. rozporządzenia z 2 lipca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis oraz pomocy publicznej w ramach programów operacyjnych finansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego na lata 2014–2020, które przytoczyła Pani w swoim pytaniu, jak i w rozporządzeniu KE 651/2014: Kosztami kwalifikowalnymi w ramach pomocy publicznej na subsydiowanie zatrudnienia są koszty wynagrodzeń pracownika, na które składają się wynagrodzenie brutto oraz opłacane od wynagrodzeń obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne, ponoszone w okresie:
1. do 12 miesięcy od dnia zatrudnienia pracownika znajdującego się w szczególnie niekorzystnej sytuacji;
2. do 24 miesięcy od dnia zatrudnienia pracownika znajdującego się w bardzo niekorzystnej sytuacji;
3. zatrudniania pracownika niepełnosprawnego.

W przypadku gdy okres subsydiowania zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, jest krótszy niż odpowiednio 12 lub 24 miesiące, wówczas wysokość pomocy publicznej na subsydiowanie zatrudnienia zostaje proporcjonalnie pomniejszona. Wartość kosztu kwalifikowalnego należy zatem uwzględnić w budżecie projektu. Następnie, zgodnie z intensywnością pomocy w związku ze wsparciem określonej kategorii pracowników należy określić wartość wnioskowanego dofinansowania. Pozostała wartość kosztu kwalifikowalnego stanowić może wkład własny do projektu. Środki wnoszone przez podmioty trzecie są dozwoloną formą wkładu własnego w projekcie. W przypadku pomocy publicznej na subsydiowane zatrudnienie wymagane jest wniesienie wkładu prywatnego. W przypadku beneficjentów niebędących jednocześnie beneficjentami pomocy wysokość oraz terminy wpłat wkładu prywatnego powinny wynikać z umowy zawartej pomiędzy beneficjentem projektu a przedsiębiorcą będącym beneficjentem pomocy.

W przypadku projektów z subsydiowanym zatrudnieniem montaż finansowy może być inny niż wynika to regulaminu konkursu tzn. wkład własny może być wyższy od wymaganego w konkursie.
Proszę pamiętać, aby zarówno w polu B.6 oraz w polu opisowym pod danym wydatkiem zawrzeć istotne informacje z punktu widzenia danego rodzaju pomocy publicznej. Zachęcamy do zapoznania się z zapisami Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie w ramach EFS.

Pytanie 2. Gmina Kroczyce zamierza realizować projekt o charakterze "słonecznej gminy" polegającej na montażu instalacji fotowoltaicznych na budynkach prywatnych na cele socjalno-bytowe mieszkańców, z wyłączeniem obiektów, w których prowadzona jest działalność gospodarcza na wspólnym liczniku energii. Czy obiekty mieszkalne, w których świadczone są usługi agroturystyczne należy potraktować analogicznie do budynków, w których prowadzona jest inna działalność gospodarcza? Czy osoby prowadzące agroturystykę należy traktować, jako przedsiębiorców w rozumieniu funkcjonalnym (wykorzystuje produkty projektu do działalności o charakterze gospodarczym)?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
Pojęcie działalności gospodarczej i przedsiębiorstwa na gruncie przepisów o pomocy publicznej ma charakter funkcjonalny, oznacza to, że istotna jest kwestia czy dany podmiot oferuje towary i usługi na rynku. Kwestię tę poruszono m. in. w zawiadomieniu Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.
Oznacza to, że po pierwsze, status podmiotu na podstawie prawa krajowego nie jest decydujący. Na przykład podmiot zaklasyfikowany zgodnie z prawem krajowym jako stowarzyszenie lub klub sportowy może jednak zostać uznany za przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu. Ta sama zasada ma zastosowanie do podmiotu, który formalnie jest częścią administracji publicznej. Jedynym istotnym kryterium jest fakt, czy podmiot ten prowadzi działalność gospodarczą.
Po drugie o stosowaniu zasad pomocy państwa nie decyduje to, czy dany podmiot utworzono po to, aby przynosił zyski. Podmioty nienastawione na zysk również mogą oferować na rynku towary i usługi.
Po trzecie klasyfikacja podmiotu jako przedsiębiorstwa zawsze odnosi się do konkretnej działalności. Podmiot prowadzący jednocześnie działalność gospodarczą i działalność o charakterze niegospodarczym powinien być traktowany jako przedsiębiorstwo jedynie w odniesieniu do działalności gospodarczej
Dopytanie 
Reasumując, status agroturystyk należy potraktować analogicznie do innych podmiotów świadczących usługi okołoturystyczne/turystyczne?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
Tak, wydaje się, że agroturystyka stanowi jeden z rodzajów działalności turystycznej, a ta bez wątpienia ma charakter gospodarczy
Pytanie 3. Zamek Sp. z o.o. zamierza realizować projekt polegający na pracach konserwatorskich na zamku Ogrodzienieckim.
Czy prawidłowym będzie uznanie, że pomoc publiczna wystąpi w projekcie, gdyż:
-Wnioskodawca jest spółką prawa handlowego, przedsiębiorcą w rozumieniu funkcjonalnym, bowiem wykorzystuje produkty projektu do działalności o charakterze gospodarczym. Jako dzierżawca Zamku Ogrodzienieckiego administruje obiektem, a jego przychody pochodzą ze sprzedaży biletów wstępu na zamek, jak również ze sprzedaży produktów turystycznych tj. nocne zwiedzanie zamku, biesiady, odpłatne wystawy tematyczne, inne produkty realizowane na terenie zamku.
-Transfer zasobów przypisywalny władzy publicznej jest selektywny – tzn. uprzywilejowuje określone podmioty, w tym przypadku – Zamek Sp. z o.o.
-Transfer skutkuje przysporzeniem na rzecz określonego podmiotu, na warunkach korzystniejszych niż rynkowe, bowiem beneficjent zaangażuje niewspółmiernie mniej środków własnych do realizacji zadania, w przypadku pozyskania dofinansowania.
-W efekcie transferu może wystąpić zakłócenie konkurencji. Istnieją inne podmioty na rynku i mogą powstać inne podmiotu w obszarze kultury, które zorganizują biesiady, odpłatne wystawy czy inne imprezy kulturalne o podobnym charakterze.
-Może zaistnieć wpływ na wymianę międzynarodową - Zamek Bonerów jest jednym z najważniejszych i rozpoznawalnych zabytków na terenie południowej Polski, o dużym nasileniu ruchu turystycznego, Skala organizowanych na zamku wydarzeń jest bardzo duża. Tematyka wydarzeń obejmuje kwestie związane z kulturą, historią oraz o charakterze rekreacyjnym. Nie bez znaczenia jest lokalizacja zamku w niedalekiej odległości od Krakowa i Częstochowy, co oznacza, że zamek często odwiedzają turyści zagraniczni. Zamek Sp. z o.o. publikuje materiały promocyjne w językach obcych oraz oferuje opisy na atrakcjach w języku: angielskim i zatrudnia przewodników posługujących się językami obcymi.
Na mocy z art. 53 ust. 2 ROZPORZĄDZENIA KOMISJI (UE) NR 651/2014 pomoc na materialne zasoby dziedzictwa kulturowego - obiekty archeologiczne, pomniki, obiekty i budynki historyczne, dziedzictwo naturalne formalnie uznane przez władze jest dopuszczalna. Nadmieniam, że obiekt jest uznany przez Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w rejestrze A pod numerem 771/67.
Pomoc inwestycyjna dotyczy w tym przypadku zabezpieczenia, ochrony i renowacji zasobów dziedzictwa kulturowego, zatem stosownie do art. 53 ust. 8 Rozporządzenia Komisji (UE) NR 651/2014 w przypadku, gdy pomoc nie przekracza kwoty 1 mln EUR (wartość projektu szacujemy na około 1,5 zł), czy maksymalną kwotę pomocy można ustalić na poziomie 80% kosztów kwalifikowanych?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
Kwestia występowania pomocy publicznej zawsze rozpatrywana jest indywidualnie w odniesieniu do rozpatrywanego przypadku. Tym niemniej w sektorze kultury, jak wynika z przywołanego już Zawiadomienia Komisji wsparcie publiczne może nie wypełniać wszystkich przesłanek wynikających z art. 107 TFUE.
Niektóre działania związane z kulturą, zachowaniem dziedzictwa kulturowego i ochroną przyrody mogą być organizowane w sposób niekomercyjny i nie mieć charakteru gospodarczego. Ich finansowanie ze środków publicznych nie musi więc stanowić pomocy państwa. Komisja uważa, że finansowanie publiczne kultury lub działań służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego, których wyniki są dostępne dla ogółu społeczeństwa nieodpłatnie, spełnia czysto społeczny i kulturowy cel o charakterze niegospodarczym. Podobnie fakt, że odwiedzający instytucje kultury lub uczestnicy wydarzeń kulturalnych lub działań służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego, w tym ochronie przyrody, otwartych dla ogółu społeczeństwa są zobowiązani do wniesienia świadczenia pieniężnego, które pokrywa jedynie ułamek kosztów rzeczywistych, nie zmienia niegospodarczego charakteru tej działalności, ponieważ takiego świadczenia nie można uznać za rzeczywiste wynagrodzenie za świadczoną usługę.
Z drugiej strony, wydarzenia kulturalne lub działania służące zachowaniu dziedzictwa kulturowego (w tym ochronie przyrody) finansowane głównie z opłat wnoszonych przez odwiedzających lub użytkowników lub w inny komercyjny sposób (np. wystawy komercyjne, kina, komercyjne spektakle muzyczne i festiwale, szkoły artystyczne finansowane głównie z czesnego) należy uznać za mające charakter gospodarczy. Podobnie wydarzenia kulturalne lub działania służące zachowaniu dziedzictwa kulturowego przynoszące korzyści wyłącznie niektórym przedsiębiorstwom, a nie ogółowi społeczeństwa (np. renowacja zabytkowego budynku wykorzystywanego przez przedsiębiorstwo prywatne) należy zasadniczo uznać za działalność gospodarczą.
Niezależnie od powyższego zbadaniu powinna również podlegać w szczególności przesłanka dot wpływu na wymianę handlową w ujęciu transgraniczny. Istotne jest zatem, aby zweryfikować, czy dany obiekt dziedzictwa kulturowego może być atrakcyjny dla odbiorców zagranicznych oraz czy inne podmioty (w szczególności zagraniczne lub wchodzące w skład międzynarodowych grup kapitałowych) mogą oferować podobne usługi/towary. Pomocne może być zatem ustalenie jaki jest krąg odbiorców, czy w wyniku realizacji projektu ulegnie on rozszerzeniu, czy oferta kierowana jest (np. poprzez działania reklamowe i marketingowe) wprost do odbiorców zagranicznych , jaki jest język w jakim oferowana jest usługa (tylko polski czy również języki innych państw UE).
Niezależnie od powyższego zbadaniu powinna również podlegać w szczególności przesłanka dot wpływu na wymianę handlową w ujęciu transgraniczny. Istotne jest zatem, aby zweryfikować, czy dany obiekt dziedzictwa kulturowego może być atrakcyjny dla odbiorców zagranicznych oraz czy inne podmioty (w szczególności zagraniczne lub wchodzące w skład międzynarodowych grup kapitałowych) mogą oferować podobne usługi/towary. Pomocne może być zatem ustalenie jaki jest krąg odbiorców, czy w wyniku realizacji projektu ulegnie on rozszerzeniu, czy oferta kierowana jest (np. poprzez działania reklamowe i marketingowe) wprost do odbiorców zagranicznych , jaki jest język w jakim oferowana jest usługa (tylko polski czy również języki innych państw UE).
W zakresie analizy ww. kwestii zachęcamy do zapoznania się z Zawiadomieniem KE dostępnym pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52016XC0719%2805%29&from=EN
Natomiast w przypadku stwierdzenia, iż projekt faktycznie spełnia wszystkie przesłanki pomocy publicznej, można zastosować pomoc na kulturę i zachowanie dziedzictwa kulturowego. W przypadku, gdy wartość pomocy nie przekracza 1 mln EUR, zgodnie z art. 53 ust. 9 rozporządzenia 651/2014 maksymalną kwotę pomocy można ustalić na poziomie 80 % kosztów kwalifikowalnych.
Pytanie 4. Badanie przesłanki dot. wpływu na wymianę handlową w ujęciu transgraniczny jest trudne. Bowiem, zakładamy, że nasz obiekt dziedzictwa kulturowego jest atrakcyjny dla odbiorców zagranicznych oraz istnieją inne podmioty (w szczególności zagraniczne lub wchodzące w skład międzynarodowych grup kapitałowych np. szereg zamków na Słowacji, czy w Czechach), które mogą oferować podobne usługi/towary. Jak ustalić, jaki może być krąg odbiorców i czy w wyniku realizacji projektu ulegnie on rozszerzeniu. Oferta kierowana jest w jednakowy sposób do wszystkich, nie planuje się szczególnej kampanii reklamowej do turystów zagranicznych. Niemniej obserwujemy wzrost ilości podmiotów zagranicznych ale wynika to z ogólnej koniunktury - odczuwalnej dla całego regionu. Czy to już wystarczyć, aby zweryfikować tę ostatnią przesłankę za pozytywną?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
W przypadkach, co do których nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć, czy pomoc publiczna wystąpi, zalecamy przyjęcie założenia, iż projekt jest objęty pomocą. W przypadku dziedzictwa kulturowego, potencjalna podstawa prawna tj. art. 53 rozporządzenia 651/2014 wydaje się dość atrakcyjna. Oczywiście wszystkie warunki udzielenia tego rodzaju pomocy powinny zostać spełnione.
Pytanie 5. 
Witam, czy w sytuacji, gdy wstęp do muzeum jest biletowany, jednak przychody z tego tytułu są marginalne w stosunku do kosztów ponoszonych przez muzeum (np. utrzymanie budynku, pensje pracowników, itp) to można mówić o działalności mającej charakter gospodarczy? Czy w przypadku uniknięcia pomocy publicznej należy udostępnić wstęp do muzeum bezpłatnie? Jeżeli można by nadal biletować wstęp to do jakiego poziomu przychody z tego tytułu nie będą uznawane za działalność mającą charakter gospodarczy?
Odpowiedź, 2.06.2017 r.
Zgodnie ze stanowiskiem KE wyrażonym w przywoływanym już Zawiadomieniu (pkt 34), Komisja finansowanie publiczne kultury lub działań służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego, których wyniki są dostępne dla ogółu społeczeństwa nieodpłatnie, spełnia czysto społeczny i kulturowy cel o charakterze niegospodarczym. Podobnie fakt, że odwiedzający instytucje kultury lub uczestnicy wydarzeń kulturalnych lub działań służących zachowaniu dziedzictwa kulturowego, w tym ochronie przyrody, otwartych dla ogółu społeczeństwa są zobowiązani do wniesienia świadczenia pieniężnego, które pokrywa jedynie ułamek kosztów rzeczywistych, nie zmienia niegospodarczego charakteru tej działalności, ponieważ takiego świadczenia nie można uznać za rzeczywiste wynagrodzenie za świadczoną usługę.
Zatem w przypadku opłat z tytułu wstępu do muzeum, które pokrywają jedynie w ułamkowym stopniu faktyczne koszty działalności muzeum, wówczas, wydaje się, że działalność taka może być uznana za niegospodarczą, jeśli w dominującym zakresie koszty działalności pokrywane są ze środków publicznych . Niestety KE nie wskazała progu, który można by uznać za „bezpieczny”

Pytanie 7. Na który moment realizacji projektu w ramach Działania 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej należy wykazać spełnienie warunku dotyczącego osiągnięcia wymaganego poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP H+W) w budynkach termomodernizowanych (na moment zakończenia inwestycji czy na moment przed realizacją projektu tj. przed wymianą kotła)?

Odpowiedź, 07.08.2018 r.
W związku z wątpliwościami dot. sposobu określania wymaganego poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną (EP H+W) w budynkach, w których planuje się dofinansować ze środków EFRR wymianę indywidualnego źródła ciepła na źródło opalane paliwem gazowym lub biomasą w przypadku realizacji projektu grantowego Instytucja Zarządzająca RPO WSL wyjaśnia, że:
W ramach pakietów aplikacyjnych publikowanych dla poszczególnych naborów obowiązują przede wszystkim zasady i warunki wynikające z Kryteriów wyboru projektów, Szczegółowego opisu osi priorytetowych RPO WSL, Regulaminu dla danego naboru oraz instrukcji wypełniania wniosków.

W przypadku projektów dotyczących wymiany indywidualnego źródła ciepła na źródło opalane paliwem gazowym lub biomasą,  realizowanych w ramach Działania 4.3., możliwe jest wsparcie następujących budynków:

a) Budynków, w których wraz z wymianą źródła ciepła przeprowadza się jednocześnie termomodernizację. […]
b) Budynków gdzie termomodernizacja została już wykonana (projekt realizuje tylko 2 typ projektu).

Za wykonaną modernizację w przypadku budynków mieszkaniowych uważane jest osiągnięcie poziomu zapotrzebowania na nieodnawialną energię pierwotną w stanie docelowym oszczędności energii pierwotnej na potrzeby ogrzewania, wentylacji oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej określonego w audycie energetycznym wyrażonego wskaźnikiem EPH+W dla budynków mieszkalnych jednorodzinnych EPH+W<150 kWh/(m2×rok) i dla budynków mieszkalnych wielorodzinnych EPH+W < 135 kWh/(m2 × rok). […].

Aby zakwalifikować inwestycję do dofinansowania wymiany źródła ciepła na opalane paliwem gazowym lub biomasą, dany budynek musi spełniać co najmniej wartości powyższych wskaźników. A zatem, jeżeli termomodernizacja została już przeprowadzona (przed wymianą źródła ciepła), to wówczas minimalne poziomy wskaźnika muszą być spełnione (osiągnięte) przed przystąpieniem do realizacji projektu polegającego na wymianie źródła ciepła.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 6. Czy informacja zawarta w "pytaniu 5." ma zastosowanie do wszystkich trwających aktualnie naborów w ramach Działań 4.1 i 4.3?

Odpowiedź, 07.08.2018 r.
W ramach Działania 4.1 i Działania 4.3  propozycje dot. wyliczenia wartości wskaźników zawarto w z zamieszczonych na stronie rpo.slaskie.pl Instrukcjach wypełniania wniosku dla poszczególnych konkursów.

Przy szacowaniu wskaźników dot. redukcji emisji CO2 oraz redukcji emisji PM10 (na potrzeby pól F.1 i F.2) w konkursach nr RPSL.04.01.01-IZ.01-24-256/18, RPSL.04.01.02-IZ.01-24-269/18, RPSL.04.03.01-IZ.01-24-257/18, RPSL.04.03.02-IZ.01-24-264/18  należy bazować na poniżej określonych opracowaniach Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE):

Dla CO₂:

Wartości opałowe (WO) i wskaźniki emisji CO2 (WE) w roku 2015 do raportowania w ramach Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji za rok 2018

Wskaźniki emisyjności CO2, SO2, NOx, CO i TSP dla energii elektrycznej na podstawie informacji zawartych w Krajowej bazie o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji za 2016 rok (grudzień 2017 r.)”

Dla PM10:
Wskaźniki emisji zanieczyszczeń za spalania paliw w kotłach o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW

Wskaźniki emisyjności CO2, SO2, NOx, CO i TSP dla energii elektrycznej na podstawie informacji zawartych w Krajowej bazie o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji za 2016 rok (grudzień 2017 r.)

W stosunku do poprzednio opublikowanej informacji w przypadku zastosowania opracowań, w których ujęto jedynie pyły całkowite (TSP) należy przyjąć, że w ilości pyłów całkowitych (TSP) znajduje się 73,56% pyłów PM10^[1].

[1] proporcja na podstawie wielkości podanych w raporcie "Krajowy bilans emisji SO2, NOX, CO, NH3, NMLZO, pyłów, metali ciężkich i TZO za lata 2015-2016 w układzie klasyfikacji SNAP. Raport syntetyczny" poprzez zestawienie wartości emisji TSP ogółem oraz emisji PM10 ogółem za rok 2016 (s.13-14)

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 5. W trwającym aktualnie konkursie 4.1.3 RPO, w przeciwieństwie do równoległego 4.3.4, brak jest w regulaminie opisu sposobu obliczania wskaźników dotyczących CO2 oraz PM10. Informacje te znajdują się jednak w "Instrukcji wypełniania wniosku", gdzie w części B.16 można przeczytać, że: "W przypadku szacowania wskaźników dot. redukcji emisji CO2 oraz redukcji emisji PM10 (zarówno na potrzeby pola B.16 jak i F.1 i F.2) należy bazować na opracowaniach Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE) za rok 2017".

Dla CO2 podane są 2 linki, które określają wskaźniki emisyjności CO2 dla źródeł ciepła i energii elektrycznej. Problem pojawia się przy wskaźniku dotyczącym PM10 dla którego napisano tylko, że "dla PM 10 należy przyjąć, że w ilości pyłów całkowitych (TSP) znajduje się 69,60% pyłów PM 10". Pytanie jak policzyć TSP dla źródła nie opartego o energię elektryczną, a np. o węgiel? Na to pytanie ani regulamin ani instrukcja ani linki nie odpowiadają. Do tej pory korzystaliśmy np. z opracowań dr Hławiczka, w którym wprost były podane emisje dla poszczególnych źródeł, co z kolei w znacznej mierze ułatwiało pracę.

Na stronie KOBIZE nie odnaleziono opracowania z roku 2017 r., a jedynie z 2015 r. (https://krajowabaza.kobize.pl/docs/male_kotly.pdf.)  i na jego podstawie można teoretycznie wyliczyć TSP np. dla źródła węglowego. Czy można je stosować? Jeżeli nie to proszę o informację jak wyliczać TSP dla źródeł innych niż oparte o energię elektryczną?

Ten sam problem dotyczy również konkursu 4.3.4.

Odpowiedź, 11.06.2018 r., modyfikacja 25.09.2018 r.
W ramach naboru nr 199/17 dla działania 4.1.3, oraz naboru nr 224/17 dla działania 4.3.4 zgodnie z ww. zapisami instrukcji wypełniania wniosku, źródłem szacowania wskaźnika Stopień redukcji PM10 powinno być adekwatne opracowanie KOBIZE za 2017 rok. W przypadku braku adekwatnego opracowania (właściwego zarówno w aspekcie rodzaju stosowanego paliwa, rodzaju wytwarzanej energii, jak i zastosowanego urządzenia do wytwarzania energii) np. w odniesieniu do energii cieplnej, konieczne jest uzasadnienie wyboru innego źródła, zaleca się wówczas stosowanie innego najbardziej adekwatnego i aktualnego źródła szacowania wraz z jego dokładnym wskazaniem (bibliografia opracowania, przyjęta wartość emisyjności oraz zastosowana metodyka).

Sugerowanym do zastosowania opracowaniem dla energii cieplnej jest:
– Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw, kotły o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW

Dopuszczalne jest również stosowanie opracowania prof. dr. inż. Stanisława Hławiczka pn. „Nowe podejście do oceny niskiej emisji z ogrzewania mieszkań w kształtowaniu stężeń pyłu na obszarze gminy. I. Inwentaryzacja źródeł emisji i modelowanie emisji”, Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych nr 47, 2011 r.

W ramach działania 4.3.4, zgodnie z zapisami regulaminu naboru oraz ww. zapisami instrukcji wypełniania wniosku, źródłem szacowania wskaźnika Stopień redukcji PM10 powinno być adekwatne opracowanie KOBIZE za 2017 rok lub, w przypadku braku opracowania z 2017 r., najbardziej aktualne z opublikowanych opracowań KOBIZE, właściwe zarówno w aspekcie rodzaju wytwarzanej energii, rodzaju stosowanego paliwa, jak i zastosowanego urządzenia do wytwarzania energii.

W odniesieniu do energii cieplnej dla wskaźnika PM10 na leży korzystać z opracowania:
– Wskaźniki emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw, kotły o nominalnej mocy cieplnej do 5 MW

Dla danych ujętych jako TSP należy przyjąć założenie, że w ilości pyłów całkowitych (TSP) znajduje się 69,60% pyłów PM 10.*

* jeżeli w Instrukcji wypełniania wniosku dla danego naboru zawarto inne informacje na temat sposobu wyliczenia poziomu pyłu PM 10 zawartego w ilości pyłów całkowitych (TSP), należy stosować zapisy z Instrukcji. Proszę mieć na uwadze że dla naborów w ramach Działania 4.1 i Działania 4.3 ogłoszonych już w 2018 r. tj.  nr RPSL.04.01.01-IZ.01-24-256/18, RPSL.04.01.02-IZ.01-24-269/18, RPSL.04.03.01-IZ.01-24-257/18, RPSL.04.03.02-IZ.01-24-264/18  Instrukcje wypełniania wniosku zalecają stosowanie innego współczynnika wyliczenia zawartości PM 10 w TSP tj. (73,56%).

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 4. Jak interpretować art. 41 ust. 6 GBER, odnoszący się do zakresu kosztów kwalifikowalnych, w sytuacji, gdy planowana jest np. instalacja paneli fotowoltaicznych na istniejącym budynku?
O jaki poziom dofinansowania może ubiegać się Wnioskodawca w opisanym wyżej przypadku, gdyż zgodnie z art. 41 ust. 7 GBER, intensywność pomocy nie przekracza 45% kosztów kwalifikowalnych, jeśli koszty te oblicza się zgodnie z kryteriami w ust. 6 lit. a) lub 30 % kosztów kwalifikowalnych, jeśli koszty te oblicza się zgodnie z kryteriami w ust. 6 lit. c)?

Odpowiedź, 15.05.2018 r. 
Aktualne stanowisko dotyczące możliwości udzielania pomocy publicznej oraz wysokości wsparcia na propagowanie wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych zgodnie z zapisami art. 41 ust. 6 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r znajduje się w załączonym piśmie.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 3. Czy w projektach dotyczących dofinansowania instalacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych (mikroinstalacje), przy założeniu wprowadzania nadwyżek wyprodukowanej energii do sieci przez prosumenta, mamy do czynienia z pomocą publiczną?

Odpowiedź, 15.05.2018 r.
Zgodnie z aktualnym stanowiskiem Komisji Europejskiej  kwestia kwalifikacji działalności polegającej na wprowadzaniu do sieci elektroenergetycznej nadwyżek energii wyprodukowanej przez prosumenta, jako działalności pomocniczej w rozumieniu pkt 207 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dalej jako Zawiadomienie Komisji) kształtuje się następująco. Wytwarzanie energii elektrycznej i wprowadzanie jej do sieci może zostać uznane za działalność pomocniczą, co skutkuje brakiem konieczności stosowania przepisów o pomocy publicznej w odniesieniu do finansowania całej instalacji po spełnieniu łącznie następujących warunków:

• główna działalność beneficjenta ma charakter niegospodarczy (np. osoby fizyczne nieprowadzące działalności, działalność administracji publicznej),
• energia musi być zużywana na potrzeby własne,
• rozmiar (zdolność wytwórcza) mikroinstalacji nie może przekraczać realnego zapotrzebowania na energię prosumenta.

Jednocześnie należy mieć na uwadze, że spełnienie ww. warunków pozwala na uznanie, że wprowadzenie nadwyżek wytworzonej energii elektrycznej stanowi działalność o charakterze pomocniczym i co istotne – w takim przypadku nie ma konieczności dokonywania obliczeń dotyczących ograniczenia wydajności działalności gospodarczej do 20% całkowitej rocznej wydajności infrastruktury (instalacji).

Poniższa tabela określa warunki, jakie powinny zostać spełnione, aby można było uznać, iż wsparcie mikroinstalacji podlega wyłączeniu z reżimu pomocy publicznej na podstawie pkt 207 Zawiadomienia Komisji

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 2. W działaniu 4.1, w przypadku tzw. projektów parasolowych realizowanych przez podmioty będące beneficjentem innym niż jednostka samorządu terytorialnego, wskazano w regulaminie jako warunek dostępowy konieczność funkcjonowania na rynku przez co najmniej 3 lata lub realizację projektu w partnerstwie z JST. Czy wnioskodawca, który działa krócej niż 3 lata i chce realizować projekt na terenie kilku gmin może zawrzeć partnerstwo tylko z jedną gminą? 
Odpowiedź, 04.10.2017 r.
Warunek partnerstwa z jednostką samorządu terytorialnego dotyczy każdej gminy, na terenie której realizowany będzie projekt parasolowy. Mając na uwadze fakt, że gminy dysponują najczęściej odpowiednim zapleczem operacyjnym i administracyjnym oraz że dotychczas zdobyły największe doświadczenie w realizacji tego rodzaju projektów ww. warunek dotyczący partnerstwa ma na celu zapewnienie dodatkowego wsparcia Wnioskodawców niebędących gminami w realizacji tych skomplikowanych organizacyjnie projektów.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 1. Czy w projektach dotyczących dofinansowania instalacji wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych, przy założeniu oddawania nadwyżek wyprodukowanej energii do sieci, mamy do czynienia z pomocą publiczną?
Odpowiedź, 31.05.2017 r.
Jak wskazano w pkt 12 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie utrzymuje, że wszelka działalność polegająca na oferowaniu na rynku towarów i usług jest działalnością gospodarczą. Odprowadzenie energii elektrycznej do sieci w przypadku instalacji typu on-grid należy utożsamiać z oferowaniem towarów na rynku. Dodatkowo należy zaznaczyć, że zgodnie z wyrokiem TSUE w sprawie C‑219/12 Fuchs,  eksploatacja zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym lub obok niego modułu fotowoltaicznego, skonstruowanego w ten sposób, że po pierwsze ilość wytworzonej energii elektrycznej jest zawsze niższa od ilości energii elektrycznej ogółem zużytej przez użytkownika modułu do celów prywatnych, a po drugie energia ta jest dostarczana do sieci za wynagrodzeniem o charakterze stałym, stanowi „działalność gospodarczą”, nawet jeśli jest to jedynie sposób obniżenia rachunków za energię. Analogicznie należy podejść do podobnych instalacji zamontowanych na obiektach publicznych.

Podstawą prawną udzielenia wsparcia, które sklasyfikowane jest jako pomoc publiczna lub pomoc de minimis dla działania 4.1 lub 4.3 w odniesieniu do 3 typu projektu (Budowa instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach) może być:

a) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 – w przypadku pomocy de minimis

b) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z 3 września 2015 r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji oraz na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 – w przypadku pomocy publicznej.

Oczywiście konieczne jest wykazanie, iż wszystkie warunki udzielenia danego rodzaju pomocy będą spełnione.

UWAGA! Nastąpiła zmiana stanowiska Komisji Europejskiej odnośnie prosumentów[1] oraz mikroinstalacji[2] fotowoltaicznych mających możliwość oddawania nadwyżek energii do sieci.

Pismem Ministerstwa Rozwoju przekazano stanowisko Komisji Europejskiej, w którym stwierdza się, że pomimo iż wytwarzanie energii elektrycznej i wprowadzanie jej do sieci stanowi działalność gospodarczą, w przypadku projektów prosumenckich tego rodzaju działalność nie ma charakteru działalności gospodarczej, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów (beneficjent nie prowadzi działalności gospodarczej, wytworzona energia jest zużywana na potrzeby własne o charakterze niegospodarczym, rozmiar tj. zdolność wytwórcza instalacji nie przekracza realnego zapotrzebowania na energię danego prosumenta – nie może być przewymiarowana). Powyższe wynika z faktu, że przedmiotowa instalacja powstaje na użytek konsumenta nieprowadzącego działalności ekonomicznej i tylko w celu zaspokojenia jego potrzeb niegospodarczych, a wprowadzenie energii do sieci ma charakter incydentalny i mieści się w granicach określonych w pkt 207 Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

W sytuacji, gdy instalacja prosumenta wytwarza nadwyżkę energii, która jest wprowadzana do sieci, tego rodzaju działalność gospodarcza może zostać uznana za mającą charakter pomocniczy, przy łącznym spełnieniu ww. warunków.

W związku z powyższym, w przypadku instalacji prosumenckich w postaci ogniw fotowoltaicznych, zakładanych w obiektach o charakterze niegospodarczym (np. budynki jednorodzinne, budynki urzędów publicznych, budynki szkół publicznych), w sytuacji, gdy beneficjenci nie prowadzą żadnej innej działalności gospodarczej, wprowadzanie nadwyżek energii do sieci może być uznane za działalność o charakterze pomocniczym, o ile zostaną spełnione warunki wskazane w pkt. 207 Komunikatu.

W załączeniu odnośne stanowisko Komisji Europejskiej oraz ww. pismo Ministerstwa Rozwoju.

Powyższe informacje mają zastosowanie zarówno do wniosków w trakcie oceny jak też planowanych do złożenia w ramach trwających i przyszłych naborów.

[1] prosument – odbiorca końcowy dokonujący zakupu energii elektrycznej na podstawie umowy kompleksowej, wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji w celu jej zużycia na potrzeby własne, niezwiązane z wykonywaną działalnością gospodarczą regulowaną ustawą z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.), zwaną dalej "ustawą o swobodzie działalności gospodarcze (na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz.U. 2015 poz. 478 z późn. zm.)

[2] mikroinstalacja - instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW (na podstawie Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, Dz.U. 2015 poz. 478 z późn. zm.)

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 1. W kontekście możliwości uzyskania „premii rewitalizacyjnej” proszę o informację czy w przypadku gdy budynek leży poza obszarem rewitalizowanym należy niniejszy projekt rozbić na dwa mniejsze projekty, czy poziom dofinansowania projektu podzielić proporcjonalnie wg nakładów inwestycyjnych na budynki znajdujące się w obszarze objętym rewitalizacją oraz te poza nim?
Odpowiedź, 19.05.2017 r.
W przypadku jeżeli w ramach projektu mamy do czynienia z kilkoma termomodernizowanymi budynkami, z których większość spełnia warunek przewidziany dla tzw. premii rewitalizacyjnej (tj. wynika z zapisów LPR ocenionego przez IZ RPO) a jeden z budynków leży poza obszarem planowanym do rewitalizacji - zgodnie z interpretacją Ministerstwa Rozwoju nie jest dopuszczalna sytuacja sporządzenia jednego wniosku dla całego zakresu i potraktowania go jako projektu rewitalizacyjnego. Zgodnie z interpretacją Ministerstwa projektami rewitalizacyjnymi (tj. takimi, którym przysługuje z tego tytułu premia) mogą być tylko i wyłącznie projekty w całości wynikające z zatwierdzonych przez instytucje zarządzające regionalnymi programami operacyjnymi programów rewitalizacji; od reguły tej nie należy dokonywać wyjątków, zaliczając do grupy projektów rewitalizacyjnych te jedynie pośrednio lub częściowo powiązane z rewitalizacją.

W przypadku wydzielenia projektu tylko dla obiektów objętych programem rewitalizacji konieczne będzie opisanie sytuacji w polu B.4, gdzie wnioskodawca odnosi się do kwestii wynikania projektu z programu rewitalizacji. Uwaga: na etapie przedkładania projektu do oceny należy założyć dofinansowanie kategorii wydatków nie wyższe niż 85%! Ewentualna premia oraz jej wysokość będą ustalane przed podpisaniem umowy o dofinansowanie. W konsekwencji na etapie aplikowania o dofinansowanie należy wykazać wkład własny (i jego ewentualne zabezpieczenie) w maksymalnej wysokości tj. przynajmniej 15%.

Jednocześnie na budynek nieobjęty LPR można złożyć osobny wniosek.

Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 7. Przesyłanie wniosku za pośrednictwem platformy SEKAP.
Odpowiedź, 06.06.2017 r.
Zgodnie z „Instrukcją składania wniosków, korespondencji i protestów w ramach naborów dotyczących projektów finansowanych ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego 2014-2020” (znajdującą się na stronie http://rpo.slaskie.pl/czytaj/lokalny_system_informatyczny_2014), rozdziałem II.2.3. Podpisywanie tego samego dokumentu przez więcej niż jedną osobę na SEKAP:

„Jeżeli do złożenia wniosku przez instytucje wymagane jest jego podpisanie przez więcej niż jedną osobę, można to zrobić, należy jednak uwzględnić fakt, że z przyczyn technicznych nie jest możliwe dwukrotne podpisanie formularza z wykorzystaniem Profilu Zaufanego, natomiast w przypadku wystąpienia konieczności złożeniach dwóch podpisów pod formularzem wykorzystywanym do przesyłania Wniosków o dofinansowanie jeżeli składający podpis zamierza wykorzystać Profil Zaufany to drugi (i ewentualnie kolejne) podpis powinien być złożony z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem kwalifikowanym, lub z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem CC SEKAP”

Przesyłanie wniosku za pośrednictwem platformy ePUAP entW przypadku przesyłania wniosku za pośrednictwem platformy ePUAP identycznie jak za pośrednictwem platformy SEKAP z tym wyjątkiem, że na platformie ePUAP nie można podpisać z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem CC SEKAP.

Reasumując w sytuacji kiedy wymagane są podpisy więcej niż jednej osoby a do podpisu wykorzystywany jest profil zaufany ePUAP to ten podpis należy użyć tylko raz i wyłącznie jako pierwszy, drugi oraz kolejne podpisy muszą być złożone:
-z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem kwalifikowanym (w przypadku przesyłania wniosku za pośrednictwem platformy ePUAP),
-z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem kwalifikowanym, lub z wykorzystaniem klucza potwierdzonego certyfikatem CC SEKAP (w przypadku przesyłania wniosku za pośrednictwem platformy SEKAP).
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 6. Czy na etapie podpisywania umowy sp. z o.o. przedstawiająca VAT jako koszt niekwalifikowalny wystarczy, że posiada promesę kredytową na 15% kosztów kwalifikowalnych jako wkładu własnego bez wykazywania kosztów VAT? Ich pokrycia?Odpowiedź z 25.10.2016
Zgodnie z kryteriami wyboru projektów zabezpieczenie środków na pokrycie minimum wkładu własnego odnosi się do kosztów kwalifikowanych projektu. Tym samym na etapie podpisywania umowy o dofinasowanie nie jest wymagane przedstawianie dokumentów poświadczających posiadanie wkładu własnego dla części niekwalifikowanej projektu, nawet wówczas gdy kosztem niekwalifikowanym projektu będzie wartość podatku VAT. Dokumentem potwierdzającym posiadanie, wynikającego z wniosku o dofinansowanie, wkładu własnego może być promesa.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Społecznego UMWSL

Pytanie 5. Czy amortyzację w projekcie należy przeprowadzać w sposób uproszczony czy zgodnie z polityką rachunkowości beneficjenta/operatora?Analizę finansową należy przeprowadzić zgodnie z zaleceniami/warunkami określonymi w Wytycznych w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata 2014-2020. Odnośnie sposobu kalkulacji amortyzacji i uwzględniania w analizie nakładów odtworzeniowych należy zastosować zapisy Wytycznych, tj. amortyzować każdy typ aktywa zgodnie z polityką rachunkowości beneficjenta/operatora. Natomiast nakłady odtworzeniowe zgodnie z Wytycznymi powinny być zaliczone do kosztów operacyjnych projektu.

 Pytanie 4. Czy trzeba czekać z rozliczeniem projektu EFRR na zrealizowanie projektu miękkiego?Rozliczenie projektu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego nastąpi niezależnie od rozliczenia projektu z Europejskiego Funduszu Społecznego. W związku z tym, płatność końcowa z tytułu rozliczenia projektu złożonego w ramach EFRR nie będzie wstrzymywana do czasu zrealizowania projektu z EFS.W tym miejscu należy podkreślić, że egzekwowanie zobowiązań wynikających z realizacji projektu EFS będzie weryfikowanie na etapie trwałości projektu z EFRR. Obowiązki wnioskodawcy w zakresie podlegania okresowi zachowania trwałości projektu zostały zawarte w § 7 wzoru umowy o dofinansowanie, który nawiązuje do art. 71 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006.

Pytanie 3. Jak prawidłowo pobrać wniosek o dofinansowanie z Lokalnego Systemu Informatycznego (LSI)?
Z uwagi na możliwe problemy z błędnym zapisem Wniosku o dofinansowanie, a co za tym idzie z negatywną autoryzacją autentyczności Wniosku proszę o postępowanie zgodnie ze wzorem umieszczonym TUTAJ.

Pytanie 2. Jak skutecznie złożyć wniosek o dofinansowanie za pośrednictwem platformy SEKAP ? 
W celu skutecznego przesłania platformą SEKAP wniosku o dofinansowanie należy uzupełnić formularz elektroniczny: „Korespondencja w sprawie projektu finansowanego ze środków RPO WSL 2014-2020” znajdujący się pod adresem https://www.sekap.pl/katalogstartk.seam?id=56000.
Aby ułatwić identyfikację wniosku w obiegu kancelaryjnym Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego zalecamy wypełnienie ww. formularza zgodnie ze wzorem umieszczonym TUTAJ.

Pytanie 1. Co to znaczy, że część projektów w funduszach na lata 2014 – 2020 powinna wpisywać się w koncepcję inteligentnej specjalizacji.Fundusze unijne w latach 2014 – 2020 podlegają silnej koncentracji. Skupiają się na konkretnych obszarach, określonych w dokumentach strategicznych. Komisja Europejska, przygotowując państwa członkowskie do wdrażania nowych środków, określiła 11 celów tematycznych, czyli obszarów przewidzianych do wsparcia. Pierwszym z nich jest sfera badań, rozwoju i innowacji. Warunkiem realizacji projektów w tym celu tematycznym jest jednak wpisanie się w koncepcję inteligentnej  specjalizacji. Na czym to polega? Każde państwo dokonuje analizy swoich potencjałów i możliwości rozwojowych, a następnie wybiera te dziedziny, które świadczą o jego największej konkurencyjności i stanowią największą szansę na osiągnięcie sukcesu, zwiększenie przewagi nad innymi regionami, czyli na wyspecjalizowanie się w konkretnych branżach. Ponieważ specjalizacje te dotyczą najczęściej obszarów badawczych i innowacyjnych, nazywane są inteligentnymi specjalizacjami.
Sporządzenie strategii badań i innowacji na rzecz inteligentnej specjalizacji stanowi duże wyzwanie dla państw członkowskich, szczególnie dla tych z niewielkim doświadczeniem w zakresie kreowania, wdrażania i oceny polityki innowacyjnej. Aby to ułatwić, Komisja Europejska udostępniła w 2011 r. tzw. Platformę S3 (Smart Specialization Platform)– narzędzie wspomagające opracowywanie strategii. Platforma obsługiwana przez Instytut Perspektywicznych Studiów Technologicznych nie oferuje gotowych do zastosowania rozwiązań, lecz służy wymianie kontaktów, poglądów i doświadczeń, a także dostarcza pomysłów i wskazówek, udostępnia case studies i metodologię. W ramach platformy dochodzi do warsztatów, szkoleń oraz corocznych spotkań polityków i podmiotów zajmujących się przygotowywaniem inteligentnych specjalizacji, które reprezentują ponad 100 regionów i państw członkowskich UE. Platforma S3.
Krajowe inteligentne specjalizacje w Polsce zostały określone w Programie Rozwoju Przedsiębiorstw do 2020 r. opracowanym przez Ministerstwo Gospodarki, a przyjętym przez Radę Ministrów 8 kwietnia 2014 roku. Dokument przedstawia proces analityczny wyłaniania inteligentnych specjalizacji na poziomie krajowym oraz zarys procesu ich monitorowania i aktualizacji. Określa priorytety gospodarcze w obszarze B+R+I, których rozwój zapewni tworzenie innowacyjnych rozwiązań społeczno-gospodarczych, zwiększenie wartości dodanej gospodarki i podniesienie jej konkurencyjności na rynkach zagranicznych.
Krajowa inteligentna specjalizacja jest dokumentem otwartym, który będzie podlegał ciągłej weryfikacji i aktualizacji w oparciu o system monitorowania oraz zachodzące zmiany społeczno-gospodarcze.
1. Zdrowe społeczeństwo ,
  - Technologie inżynierii medycznej, w tym biotechnologie medyczne,
  - Diagnostyka i terapia chorób cywilizacyjnych oraz w medycynie spersonalizowanej,
  - Wytwarzanie produktów leczniczych.
2. Biogospodarka rolno-spożywcza, leśno-drzewna i środowiskowa:
  - Innowacyjne technologie, procesy i produkty sektora rolno-spożywczego i leśno-drzewnego.
  - Zdrowa żywność (o wysokiej jakości i ekologiczności produkcji).
3. Biotechnologiczne procesy i produkty chemii specjalistycznej oraz inżynierii środowiska:
  - Zrównoważona energetyka.
  - Wysokosprawne, niskoemisyjne i zintegrowane układy wytwarzania, magazynowania, przesyłu i dystrybucji energii.
  - Inteligentne i energooszczędne budownictwo.
  - Rozwiązania transportowe przyjazne środowisku.
4. Surowce naturalne i gospodarka odpadami,
  - Nowoczesne technologie pozyskiwania, przetwórstwa i wykorzystania surowców naturalnych oraz wytwarzanie ich substytutów,
  - Minimalizacja wytwarzania odpadów, w tym niezdatnych do przetworzenia oraz wykorzystanie materiałowe i energetyczne odpadów (recykling i inne metody odzysku)..
  - Innowacyjne technologie przetwarzania i odzyskiwania wody oraz zmniejszające jej zużycie.
5. Innowacyjne technologie i procesy przemysłowe (w ujęciu horyzontalnym):
  - Wielofunkcyjne materiały i kompozyty o zaawansowanych właściwościach, w tym nanoprocesy i nanoprodukty.
  - Sensory (w tym biosensory) i inteligentne sieci sensorowe.
  - Inteligentne sieci i technologie geoinformacyjne.
  - Elektronika oparta na polimerach przewodzących.
  - Automatyzacja i robotyka procesów technologicznych.
  - Optoelektroniczne systemy i materiały.

Każde województwo określa własne inteligentne specjalizacje. Opracowywane są specjalne dokumenty, tzw. regionalne strategie innowacji, których integralną część stanowi także wykaz regionalnych inteligentnych specjalizacji.
Spełnienie wymagań unijnych i przygotowanie strategii rozwoju uwzględniających inteligentną specjalizację jest istotnym wyzwaniem dla regionów. W celu wsparcia regionów w przygotowaniu regionalnych strategii innowacji uwzględniających koncepcję inteligentnej specjalizacji opracowany został przewodnik RIS 3 Guide. Powstał on w ramach Platformy S3.
Większość regionów wszystkie procedury ma już za sobą. Województwa wyłoniły już swoje inteligentne specjalizacje.
Wnioskodawcy, którzy będą chcieli realizować przedsięwzięcia w pierwszym celu tematycznym, poświęconym zagadnieniom badawczo – rozwojowym i innowacyjnym, będą musieli wpisywać się w tą koncepcję. Przedsiębiorcy planujący projekty zwiększające konkurencyjność swoich firm będą natomiast mogli skorzystać na tym, że realizują przedsięwzięcia zgodne z inteligentnymi specjalizacjami. Projekty w trzecim celu tematycznym będą bowiem przewidywać dodatkowe punkty przy wyborze wniosków, jeśli będą one zgodne z koncepcją inteligentnej specjalizacji.

Pytanie 9. Czy budynki w których znajdują się lokale mieszkalne, które są siedzibą podmiotów prowadzących działalność gospodarczą będą mogły uzyskać dofinansowanie? Jeżeli tak to jaki procent dofinansowania będzie właściwy?
Odpowiedź z 21.11.2016 r.
W odpowiedzi na powyższe pytanie zawiadamiamy, iż zgodnie z punktem 2.1.1. Regulaminu konkursu RPSL.04.03.02-IZ.01-24-095/16, brak jest wsparcia dla projektów dotyczących wielorodzinnych budynków mieszkaniowych za wyjątkiem mieszkalnictwa socjalnego, wspomaganego i chronionego oraz mieszkań komunalnych udostępnianych na szczególnych warunkach. Pod pojęciem mieszkań komunalnych udostępnianych na szczególnych warunkach rozumie się mieszkania stanowiące zasób komunalny, które nie spełniają ustawowych kryteriów mieszkania socjalnego ale są przeznaczone dla osób, które ze względu na trudną sytuację materialną lub życiową, mają problemy z zaspokojeniem potrzeb mieszkaniowych.  Warunki wynajmu tego rodzaju mieszkań powinny być zawarte w stosownej uchwale rady gminy, którą należy dołączyć do wniosku aplikacyjnego.
W związku z powyższym jeśli wyżej wymieniony typ mieszkania wykorzystywany jest jako siedziba podmiotu gospodarczego ale nie traci jednocześnie swego przeznaczenia mieszkalnego zgodnie z art. 71 ustawy o prawie budowlanym to nie ma przeciwwskazań w kwalifikowalności wydatków w tym zakresie w ramach przedmiotowego konkursu.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 8. Czy tylko warunki dot. progów dochodowych czy zasady wynajmowania lokali mieszkalnych nie mogą ulec zmianie?
Odpowiedź z 21.11.2016 r.
Odpowiadając na kolejne pytanie potwierdzamy, iż  zgodnie z  pkt. 2.1.1 Regulaminu konkursu RPSL.04.03.02-IZ.01-24-095/16, warunki wynajmu mieszkań  socjalnych, wspomaganych i chronionych oraz mieszkań komunalnych udostępnianych na szczególnych warunkach nie powinny być modyfikowane w zakresie progu dochodowości oraz zakazu sprzedaży natomiast pozostałe warunki wynajmu mogą ulec zmianie z zastrzeżeniem, iż nie zmodyfikuje to pierwotnego przeznaczenia w/w typów mieszkań.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 7. Czy progi dochodowe mogą ulec zwiększeniu tak, aby nie przekroczyły maksymalnych określonych przez Urząd Marszałkowski, tzn. nie więcej niż 350% najniższej emerytury w przypadku gospodarstwa jednoosobowego oraz 300% najniższej emerytury w przypadku gospodarstwa wieloosobowego?
Odpowiedź z 21.11.2016 r.
W odpowiedzi na powyższe pytanie informujemy, iż zgodnie z pkt. 2.1.1 Regulaminu konkursu RPSL.04.03.02-IZ.01-24-095/16 warunki wynajmu mieszkań które mogą być objęte dofinansowaniem muszą w szczególności   uwzględniać próg dochodowości - nie więcej niż 350% najniższej emerytury w przypadku gospodarstwa jednoosobowego, oraz 300% najniższej emerytury w przypadku gospodarstwa wieloosobowego. Jednocześnie warunki te nie mogą ulec zmianie przynajmniej  w okresie trwałości projektu. W związku z powyższym progi dochodowe nie mogą zmienić się nawet jeśli będzie to  zmiana mieszcząca się określonym w regulaminie naboru zakresie.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 6. Pytanie dot. Poddziałania: 4.3.1. Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej - ZIT
W ramach konkursu do powyższego działania należy załączyć m.in. audyt energetyczny + wyciąg z dokumentacji projektowej,podstawą wyliczenia kosztów kwalifikowanych projektu jest zakres określony w audycie energetycznym i moje pytanie brzmi:
- jeżeli jakiś zakres rzeczowy występuje w dokumentacji projektowej a nie ma go wymienionego w audycie to taki koszt rozumiem, że jest niekwalifikowany,
- a co w przypadku, jeżeli w audycie jest wpisane że ściany będą docieplone styropianem o grubości 10 cm a w projekcie jest wpisany styropian o grubości 15 cm ???
- albo sytuacja odwrotna, że w audycie jest 12 cm docieplenia a w projekcie 10 cm docieplenia ???
i co jeżeli w audycie jest 12 cm styropianu a w projekcie jest 10 cm docieplenia ale o znacznie lepszych parametrach ???
- czy to oznacza, że np. jeżeli w audycie jest 10 cm docieplenia a w projekcie jest 12 cm ... to te 2 cm docieplenia są kosztem niekwalifikowanym ???
- czy takie różnice mają wpływ na ocenę projektu na etapie oceny przez KOP ...
- czy zakres rzeczowy opisany w audycie musi być spójny i identyczny jak w projekcie (oczywiście w zakresie termomodernizacji czyli kosztów kwalifikowanych) ???
Odpowiedź z 11.06.2018 r.
W ramach działania 4.3. Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej obligatoryjny załącznik - audyt energetyczny powinien być aktualny tj. opracowany na podstawie co najmniej obowiązujących norm prawnych i dołączony do składanej dokumentacji aplikacyjnej, ponieważ informacje zawarte w niniejszym dokumencie będą podstawą do potwierdzenia kwalifikowalności kosztów przedsięwzięcia a także jego weryfikacji przez ekspertów na etapie oceny merytoryczno – technicznej. Zakres takiego audytu powinien obejmować działania realizowane w ramach projektu i być spójny z dołączoną do wniosku dokumentacją projektową. W sytuacji gdy Wnioskodawca dysponuje dokumentacją, w której występują wspomniane rozbieżności, powinien on sporządzić również autokorektę/uzupełnienie audytu/dokumentacji tak, aby na moment złożenia wniosku cała przedłożona w ramach konkursu dokumentacja była spójna. W przypadku gdy rozbieżności pomiędzy dokumentacją techniczną a audytem nie zostaną wyeliminowane przed złożeniem wniosku,  może to być podstawą do decyzji o braku kwalifikowania kosztu niezgodnego z audytem.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 5. Czy w ramach działania 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej można realizować projekt polegający na wymianie w budynkach jednorodzinnych źródeł ciepła i jednocześnie montażu na tych budynkach solarów?W ramach działania 4.3  przedmiotem projektu może być jednoczesna wymiana źródeł ciepła i montażu solarów w budynkach jednorodzinnych. Należy jednak pamiętać, że montaż solarów na budynkach jednorodzinnych czyli realizacja 3 typu projektu musi być powiązana z realizacją 1 lub 2 typu projektu. Realizacja projektów polegająca tylko na montażu solarów możliwa jest w ramach działania 4.1 Odnawialne źródła energii.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 4. Czy wykazanie i monitorowanie w projekcie wskaźnika rezultatu bezpośredniego: Stopień redukcji PM10 jest obligatoryjne dla projektów polegających na montażu solarów lub ogniw fotowoltaicznych?
W ramach działania 4.1 Odnawialne źródła energii wybranie  i monitorowanie wskaźnika Stopień redukcji PM10 jest obligatoryjne dla projektów, w wyniku realizacji których, nastąpi wymiany źródła energii, analogicznie jak ma to miejsce w działaniu 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej. W pozostałych przypadkach gdzie odnawialne źródło energii stanowi jedynie uzupełnienie istniejącego źródła energii wykazanie i monitorowanie w projekcie ww. wskaźnika nie jest obligatoryjne.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 3. Czy w ramach działania 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej możliwe jest udzielenie pomocy publicznej na odnawialne źródła energii (3 typ projektu) gdyż w regulaminie naboru nie wskazano takiej możliwości wskazując jedynie poniższe rozporządzenia:
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 28 sierpnia 2015r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje wspierające efektywność energetyczną w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014–2020 (Dz.U. z 2015 r. poz.1363);
- Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 (Dz. U. 2015 poz. 488). 
W ramach działania 4.3 możliwe jest uzyskania wsparcia także na odnawialne źródła energii, a ponieważ niemożliwe jest udzielenie na realizację tego zakresu przedsięwzięcia pomocy na inwestycje wspierające efektywność energetyczną celowe i zalecane jest skorzystanie z pomocy przewidzianej w ramach Rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 03 września 2015r. w sprawie udzielania pomocy na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji oraz na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 (Dz.U. z 2015 r. poz.1420).
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 2. Proszę o interpretację, czy w ramach działania 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej, w przypadku gdy w termomodernizowanych budynkach użyteczności publicznej zlokalizowane są pomieszczenia komercyjne typu bufet, apteka, sklepik itp., to czy istnieje możliwość wyodrębnienia tych powierzchni i potraktowania kosztów z nimi związanych jako koszty niekwalifikowalne bądź wydatki związane z pomocą publiczną?
Odpowiedź z 25.11.2016 r.
W pierwszym rzędzie należy odróżnić różne sytuacje związane z komercyjnym wykorzystaniem obiektów.
W przypadku, gdy możliwe jest jednoznaczne przypisanie określonych kosztów do działalności gospodarczej, koszty takie zasadniczo objęte będą pomocą publiczną (przy założeniu, że wszystkie przesłanki wystąpienia pomocy będą spełnione). Jeśli zatem w ramach kompleksu kilku budynków jeden z nich przeznaczony jest na prowadzenie działalności gospodarczej (np. cały obiekt przeznaczony jest pod wynajem) lub też budynek stanowi siedzibę spółki komunalnej świadczącej usługi użyteczności publicznej, które mają jednocześnie charakter gospodarczy, wówczas termomodernizacja takiego obiektu w całości objęta będzie pomocą publiczną.
W przypadku obiektów o mieszanym charakterze należy zwrócić uwagę na postanowienia przyjętego w połowie 2016 r. Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (2016/C 262/01). W takich przypadkach należy rozróżnić dwie sytuacje:
1. W przypadku, gdy jeden i ten sam obiekt jest wykorzystywany zarówno na działalność gospodarczą i niegospodarczą (np.: basen w szkole publicznej po zakończeniu zajęć lekcyjnych jest udostępniany wieczorem odpłatnie innym użytkownikom. Innym przykładem może być sala operacyjna wykorzystywana zarówno do świadczeń medycznych finansowanych w ramach kontraktu z NFZ, jak i poza nim), wówczas w ocenie projektu pod kątem pomocy publicznej należy wziąć pod uwagę pkt 207 ww. Zawiadomienia, zgodnie z którym w przypadkach infrastruktury podwójnego wykorzystania, jeżeli, jest ona prawie wyłącznie wykorzystywana do celów działalności niegospodarczej, Komisja uważa, że finansowanie takiej infrastruktury może w całości wykraczać poza zakres zasad pomocy państwa, pod warunkiem że użytkowanie do celów działalności gospodarczej ma charakter czysto pomocniczy, tj. działalności bezpośrednio powiązanej z eksploatacją infrastruktury, koniecznej do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związanej z podstawowym wykorzystaniem o charakterze niegospodarczym. Uznaje się, że taka sytuacja ma miejsce, gdy działalność gospodarcza pochłania takie same nakłady jak podstawowa działalność o charakterze niegospodarczym, takie jak materiały, sprzęt, siła robocza lub aktywa trwałe. Działalność gospodarcza o charakterze pomocniczym musi mieć ograniczony zakres, w odniesieniu do wydajności infrastruktury. Komisja w przypisie 305 wyjaśniła przy tym, że użytkowanie infrastruktury do celów gospodarczych można uznać za działalność pomocniczą, jeżeli wydajność przydzielana co roku na taką działalność nie przekracza 20 % całkowitej rocznej wydajności infrastruktury. Proporcję w zakresie wykorzystania infrastruktury można ustalić np. odnosząc się do czasu (liczby godzin w skali roku), w jakim dana infrastruktura jest wykorzystywana na cele gospodarcze i niegospodarcze. Jeśli liczba godzin wykorzystania obiektu na cele gospodarcze będzie mniejsza niż 20% całkowitego czasu użytkowania obiektu, wówczas można uznać, iż obiekt w całości ma charakter niegospodarczy.
2. W przypadkach, gdy wewnątrz danego obiektu kubaturowego zaledwie część odrębnych pomieszczeń przeznaczona jest do działalności gospodarczej, a jednocześnie działalność taka ma charakter poboczny i stanowi typowe udogodnienie towarzyszące działalności o charakterze niegospodarczym, wówczas według zapatrywań KE również można przyjąć, iż takie udogodnienia nie przesadzają same z siebie o objęciu projektu pomocą publiczną. Jak wskazano w pkt 207 in fine ww. Zawiadomienia, finansowanie publiczne zwykłej infrastruktury (takiej jak restauracje, sklepy lub płatne parkingi), znajdującej się w otoczeniu obiektów wykorzystywanych niemal wyłącznie do prowadzenia działalności niegospodarczej, zazwyczaj nie wywiera żadnego wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi, ponieważ ta zwykła infrastruktura raczej nie będzie przyciągać klientów z innych państw członkowskich i jest mało prawdopodobne, aby wpływ jej finansowania na inwestycje transgraniczne lub przedsiębiorczość transgraniczną był większy niż marginalny. Wydaje się, że powyższe rozumowanie można rozciągnąć także na bufety czy stołówki mieszczące się w siedzibach organów administracji publicznej czy też sklepiki szkolne szkołach publicznych, itp.
Ponadto niezależnie od wyżej opisywanych przypadków, gdyby obiekt będący przedmiotem projektu wykorzystywany był oprócz działalności niegospodarczej także do celów działalności, zaś warunki określone w pkt 207 ww. Zawiadomienia nie byłyby spełnione (np. więcej niż 20% wydajności infrastruktury przeznaczone będzie na cele gospodarcze), wówczas (biorąc pod uwagę, że w przypadku projektów z zakresu termomodernizacji, w których docieplenie przegród zewnętrznych pośrednio przekłada się na warunki i stopień prowadzenia działalności o charakterze gospodarczym i niegospodarczym), wydaje się, że w przypadku projektów termomodernizacyjnych, propozycja podziału kosztów odnoszących się do elementów wspólnych (tj. takich, które służą zarówno celom gospodarczym i niegospodarczym) według stosunku kubatury pomieszczeń wykorzystywanych komercyjnie do całkowitej kubatury i uznanie ich części za koszty objęte pomocą publiczną znajduje racjonalne podstawy. Z uwagi na brak bezpośredniego uregulowania tej kwestii w wiążących aktach prawa pomocy publicznej przedstawione wyżej stanowisko powinno być traktowane jedynie jako opinia WFR, nie dające gwarancji jego akceptacji przez organy właściwe w zakresie pomocy publicznej (w szczególności Komisję Europejską). Wnioskodawcy mogą oczywiście uznać całość kosztów w przypadku infrastruktury mieszanej (gospodarczej i niegospodarczej) za objęte pomocą publiczną, zwłaszcza w sytuacji, gdy nie mogą zagwarantować, iż warunki nakreślone w pkt 207 będą zachowane w całym cyklu życia projektu.

Niezależnie od powyższych uwag należy mieć na względzie, iż do oceny, czy w projekcie wystąpi pomoc publiczna zastosowanie znajdują wszystkie postanowienia ww. Zawiadomienia. W szczególności w przypadku projektów o czysto lokalnej skali oddziaływania możliwe jest wykazania, iż projekt nie będzie miał wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi lub też nie grozi zakłóceniem konkurencji (Zob. zwłaszcza pkt 210 – 212 Zawiadomienia). Wnioskodawca w takim wypadku powinien jednak przedstawić stosowną analizę wraz z danymi na poparcie tezy o niespełnieniu przez projekt ww. przesłanek pomocy publicznej.

Zastrzegamy jednocześnie, że faktyczna weryfikacja wniosków będzie miała miejsce na etapie oceny formalnej, mając na względzie całokształt dokumentacji aplikacyjnej oraz przedstawioną w dokumentacji argumentację uzasadniającą i dowodzącą (poprzez konkretne wskazania) przyjęte, jedno z powyższych, rozwiązanie.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

Pytanie 1. Proszę o informację czy zastosowanie wydajniejszego sposobu ogrzewania lub wymiana okien to jeszcze wymiana istniejących elementów w ramach remontu czy też już termomodernizacja.
W każdym indywidualnym przypadku należy przeprowadzić wykładnię celowością, co do tego rodzaju wydatków i podać te informacje we wniosku o dofinansowanie (B.16 analizy specyficzne - część realizacyjna).

Należy określić czy zastosowanie wydajniejszego sposobu ogrzewania lub wymiany okien, będzie wiązało się z ograniczeniem zużycia energii czy też poniesione wydatki służyć będą innym celom koniecznym do realizacji projektu (np. prace budowlane w obrębie budynku podyktowane są konicznością wymiany poszczególnych elementów ze względu na stan techniczny uniemożliwiający dotychczasowe ich zastosowanie (np. rozsypujące się okna, drzwi, dach itp.).
Warto również posiłkować się typami projektów określonych w działaniu 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i mieszkaniowej SZOOP.  W przypadku kiedy wnioskodawca ponosi wydatki wpisujące się w typy projektów przeznaczone dla tego działania to co do zasady będzie realizował przedsięwzięcia termomodernizacyjne.
Ponadto posiłkując się ustawą z  dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów, do przedsięwzięć termomodernizacyjnych zalicza się:
- ulepszenia na skutek, których następuje zmniejszenie rocznego zapotrzebowania na energię, którą zużywa się do ogrzewania i podgrzewania wody użytkowej, o 10 do 25%, w zależności od typu modernizacji i wcześniejszych usprawnień,
-ulepszenia na skutek, których o przynajmniej 25% zostaną zmniejszone roczne straty energii pierwotnej w lokalnym źródle ciepła i lokalnej sieci ciepłowniczej,
- zmniejszenie kosztów zakupu ciepła dostarczanego do obiektu o co najmniej 20% w stosunku rocznym dzięki wykonaniu przyłączy technicznych do scentralizowanego źródła ciepła i likwidację lokalnego źródła ciepła,
- zamiana konwencjonalnych źródeł energii na odnawialne źródła niekonwencjonalne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.
Opracowane przez Wydział Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego