6 / 32
6
EKSPERT PODPOWIADA
Edukacja i wychowanie dziecka w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym na przestrzeni wielu wie-
ków stanowiły istotny obszar działalności człowieka. Pierwsze lata życia dziecka są bowiem najbardziej
znaczące dla jego samodzielności, dojrzałości i efektywności nauki w szkole, a także dla sprawności
funkcjonowania jako człowieka dorosłego w przyszłości.
WYZWANIA
I BARIERY
Pierwsze lata życia dziecka to złoty okres w jego rozwoju.
Większość umiejętności dziecko nabywa właśnie w tym
wieku. Dlatego działania edukacyjne, pobudzanie rozwoju
intelektualnego i społecznego dziecka, przynoszą najlepsze
rezultaty właśnie w tym okresie. To wiek, kiedy dziecko
wykazuje szczególnie duże zainteresowanie tym, co je
otacza. To czas, kiedy najlepiej rozpocząć naukę języków
obcych, wprowadzić dziecko w świat mediów poprzez udo-
stępnianie wyselekcjonowanych, edukacyjnych programów
komputerowych, które odpowiednio będą wpływały na
budzenie i doskonalenie kompetencji cyfrowych. To także
najbardziej odpowiednia chwila na zapobieganie ewentual-
nym późniejszym trudnościom w nauce – na niwelowanie
dysharmonii i zaburzeń, wyrównywanie zaniedbań środo-
wiskowych. Warto więc zadać pytanie: w jakim środowisku
dziecko w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym spotka
się z najbardziej korzystnymi warunkami rozwojowymi? Od-
powiedź jest jednoznaczna i prosta: w rodzinie, a następnie
w przedszkolu i w szkole.
Na dobry start
Rola opiekuńcza była – i jest nadal – jedną z najważniej-
szych funkcji, jakie odgrywa instytucja przedszkola. Jednak
z chwilą, kiedy badania naukowe wykazały rozpiętość,
złożoność i ważność doświadczeń zdobywanych przez
dziecko w przedszkolu, zaczęto kłaść większy nacisk na
funkcję wychowawczo-kształcącą. Jak pokazują wyniki
wielu badań, przy podobnych możliwościach intelektualnych
i społecznych, dzieci, które chodziły do przedszkoli, w życiu
dorosłym były lepiej wykształcone, osiągały wyższy stan-
dard życia, więcej zarabiały, rzadziej korzystały z pomocy
społecznej czy wchodziły w konflikty z prawem.
Obecnie, zgodnie z obowiązującym prawem oświatowym,
celem wychowania przedszkolnego jest wsparcie całościo-
wego rozwoju dziecka. Zadanie to realizowane jest przez
proces opieki, wychowania i nauczania, co umożliwia dzie-
cku odkrywanie własnych możliwości, sensu działania oraz
gromadzenie doświadczeń. W efekcie dziecko osiąga dojrza-
łość do podjęcia nauki na pierwszym etapie edukacji. Proces
wychowania i kształcenia prowadzony w klasach I–III szkoły
podstawowej ukierunkowany jest z kolei na zaspokojenie
naturalnych potrzeb rozwojowych ucznia. Szkoła respektuje
podmiotowość ucznia w procesie budowania wiedzy oraz
przechodzenia z wieku dziecięcego do okresu dorastania.
Dzięki tego typu działaniom może podjąć naukę na II etapie
edukacyjnym. Kształcenie w szkole podstawowej stanowi
fundament wykształcenia. Zadaniem szkoły jest łagodne
wprowadzenie dziecka w świat wiedzy, przygotowanie do
wykonywania obowiązków ucznia oraz wdrażanie do samo-
rozwoju. Najważniejszym celem kształcenia w tym okresie
jest dbałość o integralny rozwój biologiczny, poznawczy,
emocjonalny, społeczny i moralny ucznia.
Potrzeby edukacyjne
W ostatnich latach placówki edukacji przedszkolnej i wczes-
noszkolnej mają możliwość ubiegania się o Fundusze Euro-
pejskie na działania związane z podnoszeniem jakości kształ-
cenia. Z badań wynika, że największe potrzeby edukacyjne
zdiagnozowane zostały w sferze informatycznej. W wielu
placówkach funkcjonują odpowiednie pracownie, sale, kąciki
wyposażone w sprzęt komputerowy, jednak wymagają one
unowocześnienia. Mimo wielu działań podjętych w ostat-
nich latach związanych z rozwojem cyfrowym polskiej edu-
kacji, w wielu szkołach – szczególnie w mniejszych jednost-
kach, nadal brakuje odpowiedniego sprzętu i dostępu do
nowoczesnych, multimedialnych pomocy dydaktycznych.
Choć nauczyciele mają dziś do wyboru liczne programy
komputerowe wspomagające proces nauczania, to jednak
nie zawsze mają możliwość zapoznania się z oferowanymi
rozwiązaniami, by móc świadomie wybrać te programy,
które będą zaspokajały indywidualne potrzeby i możliwości
uczniów. Dlatego warto wspierać nie tylko uczniów, ale
także pedagogów, organizując dla nich praktyczne warszta-
ty szkoleniowe w tym zakresie. Wielu z nich wykazuje duże
zainteresowanie udziałem w tego typu kursach.
Z opinii nauczycieli oraz organów prowadzących przed-
szkola i szkoły, a także, jak wynika z badań – środowisko wy-
chowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej nadal
boryka się z brakiem umiejętności organizacyjnych i meryto-
rycznych potrzebnych podczas opracowywania i składania
projektów o dofinansowanie z UE. W wielu placówkach jest