Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

21 kwietnia odbyły się konsultacje w formule warsztatowej dla przedstawicieli subregionu zachodniego dotyczące projektów dokumentów programowych na przyszłą perspektywę.

Warsztaty on-line

Spotkanie tradycyjnie cieszyło się dużą frekwencją – wzięły w nim udział 74 osoby, co zapewniło ożywioną dyskusję, bogatą w wiele istotnych wątków.

W imieniu Zarządu Województwa powitała zebranych Zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego Stefania Koczar-Sikora.

Wstęp do debaty

Następnie kierownik Referatu programowania i rozwoju Urszula Machlarz przedstawiła wstępne założenia nt. programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego na lata 2021-2027 oraz nakreśliła harmonogram prac.

Dyskusję na kanwie przedstawionego projektu programu regionalnego zainicjował i moderował kierownik Referatu transformacji regionu Dariusz Stankiewicz, a do pytań na bieżąco odnosiły się Urszula Machlarz i Stefania Koczar-Sikora.

Fundusze Europejskie dla Śląskiego

Wśród zgłaszanych uwag i propozycji pojawiły się m.in. następujące kwestie:

1) Padła propozycja wprowadzenia działania związanego z opakowaniami wielorazowego użytku w działaniu 2.12.

2) W odniesieniu do działania 4.20, czyli działania dla osób, które przyjeżdżają do Polski z państwa trzecich, pojawiła się sugestia rozszerzenia tego działania o kwestie związane z przestępczością, gdzie potencjalnymi beneficjentami byłaby policja i straż miejska.

3) Jedno z pytań dotyczyło tego, czy w ramach działania 1.11 dotyczącego rozwoju infrastruktury biznesowej planowane jest wsparcie oprócz przedsiębiorców także samorządów? Czy drogi dojazdowe do terenów inwestycyjnych również mogą liczyć na wsparcie? Czy będzie kontynuowany warunek niepowielania dostępnej infrastruktury?

• Projekty dotyczące rozwoju infrastruktury biznesowej nie są przewidziane dla gmin. Nie planujemy wsparcia bezpośrednio dróg dojazdowych, natomiast w ramach priorytetu III przewidziane jest wsparcie dróg lokalnych stanowiących dojazd do ważnych strategicznych obszarów w gminie (wśród nich są m.in. tereny inwestycyjne). Kwestia ew. warunku dostępowego będzie ustalana w konsultacjach z Komisją Europejską. Nie planujemy wpisywać go do programu, jeśli będzie taka konieczność, to do Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych.

4) W odniesieniu do działania 2.2 dot. efektywności energetycznej w budynkach wielorodzinnych pojawiła się wątpliwość, czy przewidziane jest wsparcie wymiany indywidualnych źródeł ciepła mieszkańców, jak w obecnej perspektywie? O jakich źródłach ciepła mowa?

• Nie wskazaliśmy w programie budynków jednorodzinnych ze względu na środki zaplanowane dla tej grupy odbiorców w Krajowym Planie Odbudowy (kwestia demarkacji). Jeśli chodzi o źródła ciepła, nie będzie wsparcia na kotły węglowe, nawet niskoemisyjne.

5) Kolejne z pytań dotyczyło tego, czy działanie w zakresie adaptacji terenów zurbanizowanych jest przewidziane tylko dla miast, czy również dla gmin miejsko-wiejskich? Czy wszystkie inwestycje muszą wynikać z planu adaptacyjności, czy wystarczy strategia rozwoju gminy?

• W przypadku FE SL 2021-27 nie będziemy wymagali od gmin planu adaptacyjności. Nie rozstrzygamy też, czy wsparcie jest kierowane tylko do gmin miejskich, czy też miejsko-wiejskich. Dodatkowe uwarunkowania w tej kwestii mogą pojawić się w wyniku konsultacji z Komisją Europejską i wówczas, w naszej opinii powinny pojawić się w zapisach dokumentów wdrożeniowych jak np. e-SZOOP 2021-27.

6) Kiedy przedstawiony będzie projekt SZOOP? Czy będzie możliwość skonsultowania go wcześniej? Chodzi zwłaszcza o zapisy dot. planów adaptacyjności, tak aby gminy mogły się odpowiednio przygotować.

• Takie zapisy powinny pojawić się zapewne w kolejnej wersji programu lub ew. w SZOOP-ie. Będziemy w kontakcie, żeby odpowiednio wcześnie to zakomunikować.

7) Pojawiła się sugestia dot. gospodarki cyrkularnej, żeby we wdrażanie rozwiązań technologicznych wpisać działania prooszczędnościowe, edukację i kształtowanie postaw w zakresie funkcjonowania społeczeństwa w modelu linearnym.

• Widzimy taką potrzebę i chcemy, żeby takie działania były częścią projektów infrastrukturalnych. Projekty edukacyjne (jako oddzielne zadania) będą finansowane z poziomy krajowego.

8) Padł również postulat, żeby wzmacniać potencjał firm do tworzenia rozwiązań technologicznych pochodzenia endogennego, a nie tylko kupować technologie z zewnątrz.

• Będzie można wspierać rozwój technologii w innym celu polityki, mianowicie w celu I.

9) Jedno z pytań dotyczyło możliwości dotowania instalacji do termicznej utylizacji odpadów.

• Niestety, z projektu rozporządzenia UE dla EFRR i FS wynika, że instalacje dla odpadów resztkowych są wyłączone z zakresu wsparcia Polityki Spójności. Dotyczy to także komunalnych osadów ściekowych.

10) Kolejne pytanie poruszyło możliwość finansowania budowy wytwórni paliwa alternatywnego.

• Odpowiedź Komisji Europejskiej na ten moment jest negatywna. Będziemy jeszcze podnosić tę kwestię.

11) W odniesieniu do działania dot. gospodarowania odpadami, w przypadku tworzenia PSZOK-ów obecnie funkcjonuje wymóg, że te inwestycje muszą wynikać z planu inwestycyjnego zawartego z WPGO. Ustawa o gospodarowaniu odpadami niedawno usunęła ten obowiązek, czy ten wymóg będzie też usunięty z programu regionalnego?

• Wyjaśnimy tę kwestię. Interpretujemy zapisy ustawy jako wyłączenie dla instalacji recyklingowych, a nie miejsc selektywnego zbierania odpadów jak PSZOK.

12) Pojawił się apel, żeby w priorytecie III zabezpieczyć środki na dokończenie przebudowy dróg wojewódzkich w subregionie zachodnim lub potraktować subregion zachodni w sposób szczególny.

• Podstawą dla wsparcia budowy lub przebudowy dróg wojewódzkich będzie Regionalny Plan Transportowy, który wskaże najważniejsze inwestycje transportowe. W tym działaniu inwestycje będą wybierane według ich ważności.

13) Pojawiła się wątpliwość, czy w zakresie działania 2.19 dotyczącego zrównoważonego transportu miejskiego inwestycje muszą wynikać ze zrównoważonego planu mobilności miejskiej, czy wystarczy odniesienie do Regionalnego Planu Transportowego?

• Oczekiwaniem Komisji Europejskiej jest, żeby na etapie umowy o dofinansowanie beneficjenci zobowiązywali się do opracowania SUMP-u (planu zrównoważonej mobilności miejskiej) w ciągu 2 lat (dotyczy MOF). W przypadku MOF-OW taki obowiązek dotyczy już etapu złożenia wniosku o dofinansowanie

14) Jeśli chodzi o zakup taboru na potrzeby transportu subregionalnego, poproszono o wskazanie co do rodzaju autobusów, jakie będą objęte wsparciem.

• Zapisy w projekcie programu zakładają wsparcie taboru niskoemisyjnego (autobusy hybrydowe – typu plug-in, na gaza nie zeroemisyjnego.

15) Czy w zakresie działania 1.15 rozwój turystyki wsparcie przewidziane jest tylko dla przedsiębiorców, czy też dla miast?

• W tym działaniu interwencja kierowana jest do MŚP. Podmioty publiczne będą mogły się starać o środki na tego typu projekty w ramach celu polityki V (Priorytet VI).

16) Następne pytanie poruszyło kwestię tego, czy wymagane będzie posiadanie  Planu gospodarki niskoemisyjnej? Czy gminy muszą przygotowywać się do jego przygotowania?

• My nie planujemy takiego wymogu, natomiast, czy KE narzuci nam taki wymóg, okaże się w najbliższych tygodniach.

17) Czy w ramach działania 2.8. w zakresie wzmocnienia potencjału służb ratowniczych będzie możliwy tylko zakup wozów strażackich? Czy też zarządzanie bezpieczeństwem, systemy ostrzegania itp.?

• Nie planowaliśmy innego wsparcia ponad zakup niezbędnego sprzętu. Dziękujemy za sygnał, będziemy rozważać i dyskutować. Takie rozwiązania raczej znajdą się w programie krajowym – FENIKS (będącym kontynuacją POIŚ), ponieważ takie inwestycje często mają charakter ponadlokalny czy ponadregionalny.

18) Jaki jest zamysł dot. działania 6.2, jeśli chodzi o rolę związków subregionalnych? Chodzi o sieciowanie, animowanie, nawiązywanie partnerstw, jak Regionalne Ośrodki EFS w perspektywie 2007-2013?

• Chcemy powrócić do dobrej praktyki PRS-ów. Dalej chcemy wspierać związki subregionalne w roli koordynatora działań na poziomie subregionu, identyfikacji projektów kluczowych wpisujących się w strategie rozwoju subregionu, ale jednocześnie chcemy je odciążyć w kwestii oceny wniosków aplikacyjnych.

19) Czy w ramach priorytetu IV będą środki na wsparcie budowy nowych przedszkoli?

• Interwencja w tym zakresie będzie możliwa uzupełniająco, do realizacji w ramach EFS, w cross-financingu, czyli w ograniczonym zakresie. Należy to raczej rozumieć jako adaptacja istniejącej infrastruktury niż budowa nowej.

20) Jeśli chodzi o wzmocnienie kadr administracji samorządowej, czy wsparcie kierowane jest do szczebla regionalnego, czy możliwe wsparcie również dla szczebla lokalnego?

• To interwencja, którą planujemy na poziomie regionalnym. Zależy nam na przeszkoleniu osób, które będą obsługiwać konkursy w ramach zarządzania programem, tak aby sprostać wymaganiom zmniejszonej alokacji przy dużej liczbie rozdrobnionych projektów. Będziemy jeszcze analizować ten temat.

21) W ramach działania 3.2. istnieje zapis, że inwestycje będą się przyczyniać do zmniejszenia ruchu samochodowego w centrach miast. Czy to oznacza, że wsparcie otrzymają tylko miasta, bez gmin?

• Ten zapis dotyczy centrów miast i miejscowości.

22) Czy drogi powiatowe będą uwzględnione w ramach działania 3.2?

• Tak, planujemy wsparcie również dróg powiatowych w ramach dróg lokalnych.

23) Pojawiła się wątpliwość, czy w ramach działania 5.3. będzie możliwa budowa nowych budynków?

• Nie doprecyzowaliśmy, ale z uwagi na niewielkie środki nie rozpatrywaliśmy tego w szerokim zakresie. Nie wykluczamy takiej możliwości, będziemy to uzgadniać z KE.

24) Czy w ramach digitalizacji zasobów publicznych istnieje możliwość digitalizacji mienia komunalnego na potrzeby zarządcze miasta, nieudostępnione publicznie?

• Zaplanowaliśmy do wsparcia digitalizację zasobów udostępnianych jedynie w ramach usługi publicznej. Poruszymy w rozmowach z KE tę kwestię.

25) Czy w ramach działania dot. wzmocnienia potencjału służb ratowniczych możliwa będzie realizacja inwestycji związanych z realizacją zadań wynikających z Ustawy o samorządzie powiatowym, typu schrony itp.

• Nie planowaliśmy tego rodzaju wsparcia.

Regionalny Plan Sprawiedliwej Transformacji

W drugiej części spotkania przedstawione zostały dwie prezentacje: Zastępca dyrektora Departamentu Rozwoju Regionalnego Stefania Koczar-Sikora przybliżyła Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, natomiast prof. Adam Drobniak - dyrektor Instytutu Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach zaprezentował Krajowy Program Sprawiedliwej Transformacji.

W odniesieniu do w/w dokumentów zebrani zgłosili m.in. następujące pytania i komentarze:

1) Alokacja dla województwa w kwocie ponad 2 mld wydaje się niewystarczająca w stosunku do potrzeb.

• Zgadzamy się, że to kwota niewystarczająca. Zarząd Województwa prowadzi negocjacje o większe środki finansowe. Finalna kwota zależy min. od tego, ile regionów będzie wspartych: czy 3, czy 6.

2) Rybnik wykluczony z TPST ze względu na planowane inwestycje górnicze. Pytanie, czy można to jeszcze zmienić?

• Żadnych wyłączeń nie wpisaliśmy do projektu TPST. Szczegółowe rozstrzygnięcia wpiszemy ew. w uszczegółowienie czy dokumentację konkursową, ale na pewno nie wpiszemy żadnych gmin z nazwy do Planu..

3) Czy możliwe jest dofinansowanie opracowania lokalnych programów z FST?

• Nie przewiduje się finansowania lokalnych programów. Powstanie Plan szczebla krajowego i jeden Plan regionalny dla województwa śląskiego. W dużych uproszczeniu, Plan krajowy koncentruje się na modelowych, wielkoskalowych rozwiązaniach dla procesu transformacji.

4) Zwrócono uwagę, że niejasna wydaje się linia demarkacyjna między szczeblem krajowym a regionalnym, przykładowo lokalne centra sprawiedliwej transformacji.

• Z poziomu krajowego zaplanowane jest wsparcie na inicjowanie w/w centrów.

5) Pojawiła się opinia, że ograniczanie ubóstwa energetycznego poprzez  dofinansowanie różnic w rachunkach to kiepski pomysł, ponieważ powoduje uzależnienie części osób od źródeł dotacyjnych, a także to, że program jest skierowany do wąskiej grupy ludzi: albo dla bardzo ubogich, albo dla 1-2 gmin

• Kwestia dopłat do źródeł zeroemisyjnych jest problematyczna, ale były takie postulaty. Będziemy to jeszcze rozważać.

6) Na jakiej podstawie wskazano 2 gminy z problemem społecznym? Dlaczego np. Radlin nie jest uwzględniony w grupie miast tracących swoje funkcje społeczno-gospodarcze?

• Metodologia wyboru gmin była opracowana przy okazji Strategii Rozwoju Województwa Zielone Śląskie 2030. Dane zaczerpnęliśmy z kilku źródeł, np. z Krajowej Organizacji Skarbowej (liczba PIT-ów górniczych), a w przypadku wymiaru przestrzennego z kilku źródeł, m.in. Urzędu Górniczego (czynne i zamknięte kopalnie). W ten sposób wyklarowały się 3 grupy gmin: z problemem społecznym, z problemem przestrzennym i gminy, które łączą te dwa wyzwania. Gminy tracące funkcje społeczno-gospodarcze wyłoniliśmy w duchu OSI krajowe (dane społeczne i przestrzenne). Wyniki opierają się na twardych danych. Szczegółowe dane zostaną udostępnionego związkowi subregionalnemu, który następnie rozdystrybuuje je wśród poszczególnych gmin.

7) Dlaczego wśród trzech ośrodków wzrostu (Katowice, Gliwice, Bielsko-Biała) brakuje miasta Rybnik jako lidera subregionu zachodniego? Na jakiej podstawie wybrane akurat te ośrodki wzrostu?

• Nie kierowano się tu uznaniowością, tylko wzięto tu pod uwagę szereg zobiektywizowanych wskaźników ze statystyki publicznej, które wskazują na potencjał oraz dynamikę wzrostu. Rybnik jest w gronie OSI wzrostowych. Nie planujemy wyłączania żądnej gminy ze wsparcia, bardziej profilowanie grup, żeby zderzyć wymagania dokumentów UE i potrzeby gmin w optymalny sposób.

8) Czy w działaniach na rewitalizację przestrzeni miejskich przewidziano również przestrzenie wiejskie?  

• Przewidujemy rewitalizację przestrzeni górniczych zarówno miejskich, jak i wiejskich.

9) Ostatnie pytanie dotyczyło tego, czy kładziony będzie nacisk na uruchomienie działalności gospodarczej na terenach zdegradowanych? Analizy geotechniczne wskazują, że ze względu na szkody górnicze nie zawsze się one nadają na ten cel, najwyżej centra logistyczne.

• Obecnie nacisk położony jest na inwentaryzację tych terenów. Od rodzaju i skali zanieczyszczeń jest uzależnione ich potencjalne wykorzystanie. Wykorzystanie na hale magazynowe nie jest oczekiwanym kierunkiem zagospodarowania takich terenów, raczej wzorem są dla nas projekty o charakterze gospodarczym np. w rodzaju Strefy Kultury, rozwój hubów, w tym innowacji, czy firm game’ingowych.