Renowacja Sztolni Fryderyk w Tarnowskich Górach

Sztolnia Fryderyk w Tarnowskich Górach jest obiektem wpisanym do rejestru zabytków i ma status Pomnika Historii RP, a od lipca 2017 r. znajduje się również na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Niestety katastrofalny stan techniczny sztolni wskazywał na potrzebę pilnego remontu i prac konserwatorskich. W przeciwnym wypadku obiektowi groziło zawalenie chodnika sztolniowego i trwałego uszkodzenia zabytkowego portalu. Ponadto sztolnia potrzebowała również pilnego drenażu, aby uniemożliwić podnoszenie się poziomu wody, co prowadziłoby do zakończenia działalności kulturotwórczej, edukacyjnej i turystycznej. W tym celu w Tarnowskich Górach zrealizowano projekt współfinansowany z Funduszy Europejskich, który pozwolił na zachowanie materialnego dziedzictwa kultury, nawiązującego do przemysłowych tradycji regionu.

Tytuł projektu
Zachowanie dziedzictwa kulturowego zabytkowej Sztolni Fryderyk w Tarnowskich Górach poprzez zabezpieczenie górotworu i modernizację gospodarki wodnej

Nazwa beneficjenta
Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Tarnogórskiej

Oś priorytetowa / Działanie / Poddziałanie
Oś priorytetowa: V. Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów,
Działanie: 5.3. Dziedzictwo kulturowe
Poddziałanie: 5.3.1. Dziedzictwo kulturowe – konkurs

Finanse
Wartość projektu: 3 560 232,55 zł
Dofinansowanie projektu z UE: 2 039 825,44 zł

Dlaczego podjęto się realizacji projektu?

Realizacja projektu jest odpowiedzią na potrzeby o charakterze inwestycyjnym i kulturalnym, uwarunkowane przez trudności występujące w zarządzaniu i utrzymaniu zabytkowej infrastruktury Sztolni Fryderyk. Projekt miał na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego części zabytkowych podziemi Sztolni Fryderyk w Tarnowskich Górach poprzez odtworzenie stateczności końcowego odcinka sztolni z portalem "Brama Gwarków".

W pobliżu wylotu sztolni powstało zapadlisko, które groziło wystąpieniem zatoru na cieku wodnym, co z kolei doprowadziłoby do braku drożności obiektu, a woda, która piętrzyłaby się w dalszej części sztolni, zagrażałaby funkcjonowaniu całego wyrobiska. Końcowy fragment Sztolni Fryderyk z portalem znajdował się w stanie technicznym zagrażającym dalszemu funkcjonowaniu całego obiektu – uniemożliwiając ruch turystyczny i realizację oferty kulturalnej. Projekt zakładał likwidację zapadliska, zapewnienie ciągłości odwodnienia i odprowadzania wód, by poziom wody w części sztolni dostępnej dla zwiedzających został unormowany i nie zagrażał wyrobiskom. Projekt zakładał również rekonstrukcję historycznej obudowy sztolni na odcinku objętym pracami i renowację zabytkowego portalu. Dzięki zabezpieczeniu zabytku możliwa będzie dalsza działalność kulturalna i edukacyjna, dodatkowo rozszerzona o nowe elementy.

Co udało się zrealizować?

zlikwidowano zapadlisko,
zrekonstruowano historyczną obudowę sztolni na odcinku objętym pracami,
przeprowadzono renowację zabytkowego portalu sztolni.


Sztolnia przed realizacją projektu.	Sztolnia po renowacji.

Kto skorzysta z efektów projektu?

Osoby zainteresowane dziedzictwem industrialnym i kulturalnym oraz turystyką aktywną. Są to głównie pasjonaci dziedzictwa przemysłowego, turyści aktywni, odwiedzający Sztolnię Czarnego Pstrąga, rodziny a także grupy szkolne.

Odwiedzający atrakcję pochodzą przede wszystkim z woj. śląskiego oraz regionów ościennych. Jednak wpisanie obiektu na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO sprawia, że liczba odwiedzających sztolnię wciąż rośnie. Realizacja projektu miała na celu również rozszerzenie oferty kulturowej, tak by ta odpowiadała potrzebom szerokiego grona odbiorców i nowych grup zwiedzających.

Jakie są główne korzyści projektu?

rozwój oferty turystycznej i zwiększenie zainteresowania dziedzictwem industrialnym i kulturalnym;
zachowanie dziedzictwa kulturowego o randze światowej dla przyszłych pokoleń;
udostępnienie turystyczne jednego z kluczowych obiektów inżynierii hydrotechnicznej tworzącego wpis „Kopalni ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach” na Listę światowego dziedzictwa UNESCO;
zabezpieczenie górotworu zabytkowej sztolni pod względem zarządzania wodą poprzemysłową.