Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Cenne materiały etnograficzne z dorobku prof. A. Dygacza zawierają ostatnie zapisy różnorodnych przejawów tradycyjnej śląskiej kultury ludowej, w tym pieśni, zwyczajów czy wiedzy, które powinny być udostępnione dla celów naukowych i edukacyjnych. Na nagraniach audio, a także w dokumentach tekstowych znajdują się tysiące utworów wykonawców urodzonych na przełomie XIX i XX wieku. Zarówno nagrania, jak i materiały tekstowe pozostawały nieskatalogowane i niedostępne potencjalnym zainteresowanym. Również ze względu na konieczność dysponowania rzadkimi już dzisiaj magnetofonami szpulowymi krąg odbiorców nagranych pieśni był drastycznie ograniczony. Stan zachowanych dokumentów w wielu miejscach uniemożliwiał ich swobodny odczyt, a taśmy szpulowe z kolei w szybkim tempie ulegały degradacji. Na ratunek niszczejącemu zbiorowi ruszył skansen "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie", który zajmuje się gromadzeniem i udostępnianiem dóbr kultury ludowej z terenów Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Ze wsparciem Funduszy Europejskich postanowił on przeprowadzić gruntowną digitalizację materiałów, która umożliwi trwałe zachowanie, mogącej w każdej chwili ulec zniszczeniu, cennej części regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz wieloletniego dorobku badacza regionu.

Tytuł projektu
Digitalizacja zbiorów prof. dr. hab. Adolfa Dygacza (Etap I)

Nazwa beneficjenta
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”

Oś priorytetowa / Działanie / Poddziałanie
Oś priorytetowa: II. Cyfrowe Śląskie
Działanie: 2.1. Wsparcie rozwoju cyfrowych usług publicznych
Poddziałanie: brak

Finanse
Wartość projektu: 163 559,80 zł
Dofinansowanie projektu z UE: 115 629,39 zł

Dlaczego podjęto się realizacji projektu?

Celem realizacji projektu było cyfrowe zachowanie i udostępnienie wyników etnograficznych badań terenowych oraz innych elementów dorobku naukowego prof. dr. hab. Adolfa Dygacza. Dorobek ten stanowi cenne źródło zapisów pieśni ludowych i wiedzy o folklorze muzycznym Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. W jego skład wchodzą m.in. zapisy nutowe, teksty oraz archiwalne nagrania audio w postaci taśm szpulowych.

Co udało się zrealizować?

Ze względu na ogrom zbiorów prof. Dygacza projekt został podzielony na etapy. Pierwszy z nich został zrealizowany w latach 2017-2019 w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020.

W ramach realizacji projektu opracowano funkcjonalny system opisu i archiwizacji digitalizowanego materiału (nagrań dźwiękowych, zapisów nutowych, notatek, opisów oraz tekstów pieśni), a następnie zrealizowano digitalizację według ustalonych standardów poprzez przeniesienie nagrań muzycznych i innych materiałów na nośnik cyfrowy. Wykonano przy tym pełne opisy katalogowanych danych.

Na I etapie projektu zdigitalizowana (zeskanowana) została pierwsza grupa tekstów i nut ze zbiorów prof. Dygacza (w tym pieśni z regionu lublinieckiego), a następnie zostały one opracowane i udostępnione za pomocą programu REGMUS, a także za pośrednictwem Śląskiej Biblioteki Cyfrowej.

Kto skorzysta z efektów projektu?

• uczeni zajmujący się folklorem muzycznym,
• muzycy profesjonalni i nieprofesjonalni,
• lokalne zespoły folklorystyczne,
• animatorzy kultury,
• nauczyciele wiedzy o regionie,
• muzealnicy.

Jakie są główne korzyści projektu?

Materiały etnograficzne pochodzące z badań terenowych prof. dr. hab. A. Dygacza zawierają niejednokrotnie jedyne lub ostatnie zapisy pieśni, a wraz z nimi różnorodnych przejawów tradycyjnej kultury ludowej, w tym zwyczajów, światopoglądu czy wartości. Na nagraniach audio, a także w dokumentach tekstowych znajdują się tysiące utworów wykonawców urodzonych na przełomie XIX i XX wieku, tworząc tym samym niezwykle cenne i unikatowe świadectwo kultury ludowej i zanikającej tradycji. O wartości zasobu świadczy zarówno liczba zapisanych pieśni, jak i ich wielka różnorodność. Teksty poszczególnych gatunków zawierają odwołania do wartości rodzinnych, patriotycznych i narodowych, podkreślają wartość pracy i więzi międzyludzkich. Stanowią zatem ważny komponent przekazu tych wartości i podtrzymywania cennych tradycji społeczno-kulturowych, a także budowania oraz pielęgnowania tożsamości kulturowej i narodowej.