Serwis Regionalnego Programu
Sztolnia Królowa Luiza z nagrodą Europa Nostra 2019
Sztolnia Królowa Luiza, której rewitalizacja została współfinansowana ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego, otrzymała prestiżową Nagrodę Dziedzictwa Europejskiego.
Sztolnia wyróżniona
21 maja br. poznaliśmy tegorocznych laureatów Nagrody Dziedzictwa Europejskiego/Nagrody Europa Nostra (European Heritage Award / Europa Nostra Award), najbardziej prestiżowego wyróżnienia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w Europie. W tym roku nagrodą uhonorowano 25 podmiotów z 16 krajów, które otrzymały wyróżnienia za imponujące osiągnięcia w dziedzinie konserwacji zabytków, badań naukowych, swoje zasługi na rzecz ochrony dziedzictwa oraz edukacji, szkoleń i podnoszenia świadomości. Laureaci zostali wyłonieni przez Komisję Europejską i wiodącą sieć zajmującą się dziedzictwem europejskim – Europa Nostra. Sztolnia Królowa Luiza w Zabrzu została zwycięzcą w kategorii konserwacja. Zabrzański kompleks jest w tym roku jedynym wyróżnionym z obszaru dziedzictwa przemysłowego w Europie oraz trzecim obiektem z Polski, który dostąpił tego zaszczytu w całej historii nagród. Tym samym Sztolnia dołączyła do zacnego grona zdobywców nagrody Europa Nostra, wśród których znajdują się tak wyjątkowe miejsca jak Trafalgar Square, Royal Albert Hall z Londynu czy Narodowe Obserwatorium w Atenach.
fot. Sztolnia Królowa Luiza – zdjęcia pochodzą ze strony Muzeum Górnictwa Weglowego w Zabrzu
Zwycięzcy zostaną uhonorowani podczas prestiżowej ceremonii wręczenia nagród w dziedzinie Dziedzictwa Kulturowego, która odbędzie się 29 października w Paryżu podczas Europejskiego Kongresu Dziedzictwa Kulturowego.
Wsparcie z Europy
W latach 2004-2006 rozpoczął się proces rewaloryzacji części obiektów naziemnych Skansenu Górniczego "Królowa Luiza" w celu przystosowania ich do potrzeb masowego ruchu turystycznego. "Zabrze – Śląski Ośrodek Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej – Skansen "Królowa Luiza" – Etap I" był pierwszym unijnym projektem Muzeum Górnictwa Węglowego współfinansowanym wówczas ze środków Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). W następnych latach Muzeum regularnie sięgało po wsparcie z Funduszy Europejskich, realizując kolejne przedsięwzięcia rewitalizacyjne i turystyczne na terenie sztolni – w tym, dofinansowany już z RPO WSL 2007-2013, II etap projektu "Europejskiego Ośrodka Kultury Technicznej i Turystyki Przemysłowej – Skansen Górniczy Królowa Luiza w Zabrzu", oparty o rewitalizację budynku łaźni łańcuszkowej.
fot. budynek łaźni łańcuszkowej na terenie skansenu /po prawej ceramika z łaźni przed i po renowacji – zdjęcia pochodzą ze strony Muzeum Górnictwa Weglowego w Zabrzu
Rewitalizacja i udostępnienie odwiedzającym Kompleksu Sztolni Królowa Luiza to efekt zakrojonych na szeroką skalę robót górniczych, budowlanych i konserwatorskich. Przedsięwzięcie rewitalizacji sztolni okazało się jednym z największych wyzwań, przed jakimi stanęło Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu, a wraz z nim Miasto Zabrze i Województwo Śląskie. Jeszcze nikt, nigdy, nie prowadził prac górniczych, budowlanych i aranżacyjnych oraz konserwatorskich, nie tylko na tak dużą skalę, ale też w tak starym i specyficznym obiekcie. Głównym celem projektu było zachowanie górniczego dziedzictwa regionu poprzez adaptację i rewitalizację kompleksu na potrzeby kulturalne, edukacyjne i turystyczne. Przedsięwzięcie zostało sfinansowane zarówno ze środków Unii Europejskiej, jak i środków krajowych, jego łączna wartość wyniosła niemal 40 mln euro.
Przemysłowe dziedzictwo regionu
Obecnie Sztolnia Królowa Luiza stanowi największy kompleks turystyczny związany z dziedzictwem górnictwa węgla kamiennego w Polsce i absolutny unikat w skali Europy. Ten wyjątkowy zespół zabytków, obrazujący rozwój technik górniczych i przemysłu wydobywczego, powiązania z innymi gałęziami przemysłu oraz jego wpływ na kształtowanie się regionu, to doskonała ilustracja i reprezentatywny przykład zmian, jakie zachodziły w europejskim przemyśle na przestrzeni ostatnich 200 lat.
fot. kompleks Sztolni Królowa Luiza – zdjęcia pochodzą ze strony Muzeum Górnictwa Weglowego w Zabrzu
W skład kompleksu wchodzą zabudowania powierzchniowe: budynki poprzemysłowe i wieże szybowe, składające się na czytelny obraz funkcjonalny kopalni z przełomu XIX i XX wieku, nowoczesna infrastruktura okołoturystyczna oraz dwa unikatowe parki plenerowe. Najcenniejszymi elementami kompleksu i tym, co go wyróżnia w skali całej Europy są podziemne wyrobiska dawnej Kopalni Królowa Luiza i towarzyszącej jej Głównej Kluczowej Sztolni Dziedzicznej o łącznej długości przekraczającej 5 km. Nigdzie indziej nie udało się zrewitalizować, zakonserwować i zaadaptować dla odwiedzających tak wyjątkowych przestrzeni, przebiegających pod centrum miasta.
