Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

W tej szczególnej sytuacji, związanej z pandemią wirusa SARS-CoV-2, podmioty bezpośrednio zaangażowane w przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się wirusa oraz walkę z wirusem w uzasadnionych przypadkach nie muszą stosować przepisów prawa zamówień publicznych i zasady konkurencyjności. Uzasadnienie do skorzystania z tych możliwości wynika z poniżej przywołanych przepisów i przedstawionego w dalszej treści stanowiska.

Istotne przepisy

Stanowisko IZ

W związku z rozprzestrzenianiem się zakażeń wywołanych wirusem SARS-CoV-2 instytucje państwowe wprowadziły szczególne rozwiązania i regulacje, które mają pomóc w realizacji działań minimalizujących zagrożenie dla zdrowia i życia.

Nowe przepisy mają stanowić uzupełnienie podstawowych regulacji zawartych w już obowiązujących aktach prawnych. Dodatkowo Komisja Europejska zajęła oficjalne stanowisko w zakresie stosowania norm dotyczących zamówień publicznych w czasie pandemii. Istotnym jest, że wszystkie te instytucje stwierdziły, że pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 jest sytuacją nadzwyczajną, którą należy kwalifikować jako wystąpienie zdarzenia nieprzewidywalnego uznanego jako siłę wyższą.

1. Art. 6 ust. 1 uchwalonej w trybie pilnym ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (tj. Dz.U. 2020 poz. 374 z późn. zm. – dalej: ustawa o COVID-19) wyłączający stosowanie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1843 – dalej: ustawa Pzp).
   
   

Należy pamiętać, że przepis art. 6 ustawy o COVID-19 upoważnia zamawiającego do odstąpienia od stosowania przepisów tylko ustawy Pzp, jeżeli zostaną spełnione przesłanki w nim określone.

Z treści przedmiotowej normy prawnej wynika, że ma ona zastosowanie tylko do:

• zamówień na dostawy lub usługi, a zamówienia są niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 i zachodzi wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby
  
  lub

• zamówień na dostawy lub usługi, a zamówienia są niezbędne do przeciwdziałania COVID-19 i jeżeli wymaga tego ochrona zdrowia publicznego.
  
  

Przepisu nie wolno interpretować rozszerzająco, a decyzja o jego zastosowaniu musi być każdorazowo poprzedzona dogłębną analizą konkretnego stanu faktycznego i udokumentowana (przepis został wprowadzony w specjalnym celu, który będzie trzeba zawsze wykazać).

Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy o COVID-19 przepis art. 6 ust. 1 traci moc obowiązującą  po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy, jest więc przewidziany na szczególne przypadki i w szczególnym okresie.

2. 46c. ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008 Nr 23 poz. 1570 z późniejszymi zmianami) stanowiący, że „do zamówień na usługi, dostawy lub roboty budowlane udzielanych w związku z zapobieganiem lub zwalczaniem epidemii na obszarze, na którym ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego lub stan epidemii, nie stosuje się przepisów o zamówieniach publicznych”.
   
   Wskazany przepis został wprowadzony na mocy ustaw o COVID-19. Analizując go należy przede wszystkim odnieść się do głównego uzasadnienia wprowadzenia ww. ustawy, cyt.:
   
   „Ustawa określa w szczególności zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażenia i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej wirusem SARS-CoV-2, w tym zasady i tryb podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia i przecięcia dróg szerzenia się choroby,(…)”.
   
   I w tym przypadku przepis został wprowadzony w specjalnym celu, który będzie trzeba zawsze wykazać i udowodnić.

3. Przy udzielaniu zamówień, które realizowane są w ramach RPO WSL 2014-2020, stosuje się także Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 (dalej: Wytyczne). Obowiązują one wszystkich beneficjentów nie stosujących Ustawy o zamówieniach publicznych oraz beneficjentów podlegających Ustawie, kiedy wartość zamówienia nie przekracza 30 tys. euro.
   
   Pkt 7 podrozdziału 6.5 Wytycznych umożliwia  przy udzielaniu zamówień nie stosować zasady konkurencyjności w przypadkach:

• d. – ze względu na pilną potrzebę (konieczność) udzielenia zamówienia niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której wcześniej nie można było przewidzieć, nie można zachować terminów określonych w sekcji 6.5.2 pkt 10,
• e. – ze względu na wyjątkową sytuację niewynikającą z przyczyn leżących po stronie zamawiającego, której wcześniej nie można było przewidzieć (np. klęski żywiołowe, katastrofy, awarie), wymagane jest natychmiastowe wykonanie zamówienia i nie można zachować terminów określonych w sekcji 6.5.2 pkt 10.

Niezmiernie ważnym jest, że beneficjenci odstępując od stosowania zasady konkurencyjności podczas udzielania zamówień niezbędnych do przeciwdziałania skutkom COVID-19, zobowiązani są pisemnie uzasadnić spełnienie przesłanek z pkt. 7 lit. d lub e podrozdziału 6.5 Wytycznych.

Warto zaznaczyć, że w razie wątpliwości Zamawiającego przesłanki umożliwiające wyłączenie stosowania procedur w zakresie konkurencyjności należy interpretować, biorąc pod uwagę wykładnię odpowiednich przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych, tj. art. 62 i art. 67, umożliwiających zastosowanie trybu niekonkurencyjnego po spełnieniu określonych warunków.

Skorzystanie z tego typu rozwiązań (wyjątkowy charakter procedury) musi być poprzedzone analizą każdego przypadku. Szczególnie należy udowodnić:

• pilność,
• wyjątkowość,
• natychmiastowość,
• brak możliwości zachowania terminów.
  
  

Jednocześnie należy pamiętać, że skorzystanie z wyłączenia określonego w podrozdziale 6.5 pkt. 7 lit. d lub e nie zwalnia beneficjenta z zakazu udzielenia zamówienia podmiotowi powiązanemu z nim osobowo lub kapitałowo (dot. beneficjenta, który nie jest zamawiającym w rozumieniu ustawy Prawo zamówień publicznych, zgodnie z zapisem zawartym w podrozdziale 6.5 pkt 7 in fine Wytycznych).

W każdym przypadku należy udowodnić spełnienie obowiązku wynikającego z podrozdziału 6.2 pkt 3 lit. g Wytycznych, który stanowi, że wydatki w ramach projektu muszą być ponoszone w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny.

Komisja Europejska w komunikacie zaprezentowała swoje stanowisko w sprawie stosowania ram dotyczących udzielania zamówień publicznych w sytuacji nadzwyczajnej związanej z kryzysem wywołanym epidemią COVID-19 – (2020/C 108 I/01).

Podsumowując należy zaznaczyć, że wprowadzenie wszystkich tych udogodnień ma pomóc w walce z epidemią COVID-19, nie mogą one jednak powodować rezygnacji z racjonalnego i optymalnego wydatkowania środków europejskich i krajowych.

Ponoszenie wydatków w ramach projektów dofinansowanych ze środków unijnych i krajowych musi być zgodne z przepisami prawa, umową i wnioskiem o dofinansowanie, zasadami wdrażania projektów oraz celami projektu.

Kontakt

Ewentualne pytania i wątpliwości w powyższym zakresie prosimy kierować na poniższe adresy mailowe:

piotr.ryza@slaskie.pl

kinga.powroznik@slaskie.pl

aleksandra.kozera@slaskie.pl

maja.wrobel@slaskie.pl

karolina.proszowska@slaskie.pl

piotr.piszcz@slaskie.pl

Stanowisko można pobrać w formie dokumentu w dziale: Zapoznaj się z prawem i dokumentami