Serwis Regionalnego Programu
Sieć współpracy – trwałe rozwiązania dla usług społecznych
Charakterystyka usług społecznych dofinansowanych z EFS
Dane z regionów wskazują na wciąż niewystarczającą dostępność usług społecznych. Osoby starsze, z niepełnosprawnościami, potrzebujące stałej opieki i wparcia w codziennym życiu, bardzo często zbyt długo oczekują na usługę, która pozwoli im i ich opiekunom normalnie funkcjonować. Dzięki europejskim środkom wciąż powstają nowe miejsca świadczenia usług społecznych. Problemem nie jest jednak utworzenie miejsca, ale jego funkcjonowanie po zakończeniu projektu.
Jak zapewnić trwałość?
Odpowiedź na tak postawione pytanie próbowali uzyskać reprezentanci czterech województw:
- pomorskiego,
- śląskiego,
- kujawsko-pomorskiego,
- łódzkiego.
W ramach grantu z Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 opracowali oni system rekomendacji, który pomoże beneficjentom Europejskiego Funduszu Społecznego wypracować mechanizmy zachowania trwałości.
Pomorski samorząd, jako lider inicjatywy, zwrócił uwagę na to, jak ważna jest wymiana doświadczeń między województwami w celu osiągnięcia trwałych rezultatów projektowych. Żeby uzyskać jak najlepsze wyniki współpracy, zorganizowano 4 spotkania w każdym z województw partnerskich. Członkowie sieci odwiedzili lokalne podmioty oferujące różnego rodzaju usługi społeczne, pozyskali praktyczną wiedzę na temat ich realizacji, wysłuchali rad ekspertów i omawiali najbardziej problematyczne kwestie.
Droga ku trwałości
Spotkania umożliwiły opracowanie wstępnych pomysłów na to, jak zachować miejsca świadczenia usług społecznych po zakończeniu projektów. Regiony przetestowały proponowane rozwiązania we własnym zakresie i wypracowały sposoby wzmacniania trwałości usług.
Najczęściej wskazywaną rekomendacją było partnerstwo gmin i powiatów z organizacjami pozarządowymi. W przypadku trudności z finansowaniem działań przez jeden podmiot, drugi może posiadać stabilne źródło finansowania. Takie rozwiązanie skutecznie łączy potrzebę finansowego zabezpieczenia działań z wysoką jakością usług (gwarantowaną przez instytucje specjalizujące się w danej tematyce, które te usługi realizują).
Eksperci zwracali również uwagę na potrzebę utworzenia Lokalnych Centrów Usług Społecznych – kompleksowych i bliskich osobom potrzebującym. Znaczenie ma podnoszenie poziomu i zakresu świadczonych przez Centra usług oraz łączenie ich z choćby częściową ekonomizacją.
Istotne jest również sporządzenie analizy potrzeb na etapie przygotowywania projektów. Diagnoza zapotrzebowania na usługi społeczne powinna odnosić się do wyzwań społecznych na danym obszarze i uwzględniać:
- demografię,
- stan zdrowia mieszkańców,
- poziom ubóstwa i wykluczenia społecznego,
- zasoby instytucjonalne,
- kapitał ludzki.
Niezbędne jest także zaplanowanie tzw. „Strategii wyjścia”, która określa, w jaki sposób będą realizowane usługi po zakończeniu finansowania ze środków unijnych. Pomaga ona zidentyfikować zagrożenia związane z możliwościami finansowania oraz zaplanować odpowiednie środki zaradcze w dłuższej perspektywie.
Ostatni z najczęściej podnoszonych przez ekspertów i praktyków element to symboliczna odpłatność za usługi. Takie rozwiązanie przenosi na uczestników niewielką część kosztów wsparcia, które otrzymują oraz przygotowuje ich do wnoszenia opłat za usługi po zakończeniu finansowania ze środków unijnych.
Działania podjęte w ramach partnerskiej sieci współpracy doprowadziły do wypracowania i przetestowania wielu mechanizmów zapewniających trwałość i stabilne finansowanie miejsc świadczenia usług społecznych, utworzonych ze środków EFS w ramach regionalnych programów operacyjnych.
