Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Pytanie 27. Jednym ze wskaźników rezultatu bezpośredniego (obligatoryjnym) jest liczba osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu. Uczestnikami Projektu w naszym przypadku będzie 20 osób upośledzeniem umysłowym z DPS.  Potwierdzeniem zdobycia kwalifikacji zawodowych (formalnie) jest zdanie egzaminu zewnętrznego przeprowadzonego przez Komisję OKE.

W przypadku naszych potencjalnych Uczestników Projektu, możemy pisać o zdobyciu kwalifikacji w takich zawodach jak np.: pokojówka, pracownik gospodarczy, czy pomoc kuchenna. Jednakże nawet w takich zawodach,  osoby te nie zdadzą egzaminu zewnętrznego, ponieważ mimo, iż z częścią  praktyczną są one w stanie sobie poradzić, tak z częścią teoretyczną nie (osoby nie potrafią złożyć nawet podpisu –problemy z pisaniem). Moje pytanie: Czy w przypadku naszych potencjalnych Uczestników Projektów jest wymagany egzamin zewnętrzny przeprowadzony np. przez OKE jako formalne potwierdzenie kwalifikacji? Czy te osoby mogą być w jakiś sposób potraktowane uprzywilejowanie? tzn. np. potwierdzenie kwalifikacji zawodowych nie będzie musiało wiązać z egzaminem zewnętrznym. Czy przy ocenie merytorycznej będą Państwo na to zwracać uwagę?
W przypadku wymienionych zawodów oraz ze względu na wskazany opis sytuacji, należy przeanalizować, czy w omawianym przypadku będziemy mieli do czynienia z potwierdzeniem formalnego wyniku oceny i walidacji, świadczącego o ewentualnym uzyskaniu kwalifikacji w rozumieniu definicji wskaźnika: Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu . Należy jednocześnie mieć na uwadze, iż zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu, wskaźniki rezultatu bezpośredniego i produktu należy stosować z uwzględnieniem charakteru grupy docelowej oraz typu wsparcia zaplanowanych w danym projekcie. Wobec powyższego oraz w związku z opisem sytuacji w planowanym projekcie tj. specyfiką oraz możliwościami i ograniczeniami wskazanej grupy docelowej, sugeruje się, aby nie ujmować wykazanych potencjalnych uczestników projektu do przedmiotowego wskaźnika.

Pomiar dot. uzyskania kwalifikacji po opuszczeniu programu zgodnie z definicją przedmiotowego wskaźnika, rozumie się jako liczbę osób, które otrzymały wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego i uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu projektu. Kwalifikacje należy rozumieć jako formalny wynik oceny i walidacji, który uzyskuje się w sytuacji, kiedy właściwy organ uznaje, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się spełniające określone standardy. Wskaźnik mierzony do czterech tygodni od zakończenia przez uczestnika udziału w projekcie. Źródło: Komisja Europejska, Europejskie Ramy Kwalifikacji http://ec.europa.eu/eqf/terms_en.htm. Sformułowania zapisane kursywą są identyczne z definicją Europejskich Ram Kwalifikacji. Wskaźnik ten może być rozbity między poziomami ISCED i EQF, przy czym rejestruje się najwyższy osiągnięty wynik. Wykazywać należy wyłącznie kwalifikacje osiągnięte w wyniku operacji Europejskiego Funduszu Społecznego. Powinny one być zgłaszane tylko raz dla uczestnika/projektu.
Pytanie 26. Skierowanie do WTZ. Praktyka w obecnie funkcjonujących Warsztatach Terapii Zajęciowej wygląda tak, że uczestnik (osoba niepełnosprawna) trafia do WTZ-u po wcześniejszym uzyskaniu skierowania z UM. Czy uczestnicy projektu również powinni posiadać takie skierowanie do WTZ czy wystarczy orzeczenie o niepełnosprawności?
Beneficjent jest zobowiązany przede wszystkim do realizacji projektu zgodnie z obowiązującym prawem tj. na podstawie aktów normatywnych prawa krajowego. Jednocześnie należy realizować wszystkie zadania i działania zaplanowane w projekcie, zgodnie z obowiązującymi u Beneficjenta zasadami i regulacjami w przedmiotowym zakresie.

Pytanie 25. Partnerstwo. „Fundacja X ” jest właścicielem „WTZ sp. Z o.o.” z oddziałami w 2 miastach (2 ośrodki WTZ). WTZ sp. z o.o. jako osobny podmiot prawny będzie wnioskodawcą w ramach konkursu 9.1.5. Czy może złożyć wniosek z „Fundacją X ”?
Zgodnie z zapisami pkt 1.7.9 Regulaminu konkursu: „…nie może zostać zawarte partnerstwo obejmujące podmioty, które mają którekolwiek z następujących relacji ze sobą nawzajem i nie istnieje możliwość nawiązania równoprawnych relacji:

1.jeden z podmiotów posiada samodzielnie lub łącznie z jednym lub więcej podmiotami, z którymi jest powiązany w rozumieniu niniejszego akapitu, powyżej 50% kapitału drugiego podmiotu (dotyczy podmiotów prowadzących działalność gospodarczą), przy czym wszyscy partnerzy projektu traktowani są łącznie jako strona partnerstwa, która łącznie nie może posiadać powyżej 50% kapitału drugiej strony partnerstwa, czyli lidera projektu;
2.jeden z podmiotów ma większość praw głosu w drugim podmiocie;
3.jeden z podmiotów, który jest akcjonariuszem lub wspólnikiem drugiego podmiotu kontroluje samodzielnie, na mocy umowy z innymi akcjonariuszami lub wspólnikami drugiego podmiotu, większość praw głosu akcjonariuszy lub wspólników w drugim podmiocie;
4.jeden z podmiotów ma prawo powoływać lub odwoływać większość członków organu administracyjnego, zarządzającego lub nadzorczego drugiego podmiotu;
5.jeden z podmiotów ma prawo wywierać dominujący wpływ na drugi podmiot na mocy umowy zawartej z tym podmiotem lub postanowień w akcie założycielskim lub umowie spółki lub statucie drugiego podmiotu (dotyczy to również prawa wywierania wpływu poprzez powiązania osobowe istniejące między podmiotami mającymi wejść w skład partnerstwa).

Pytanie 24. W jakich godzinach mogą być realizowane zajęcia w ramach projektu w konkursie 9.1.5?
Obecnie uczestnicy WTZ-ów przebywają na regularnych zajęciach w ośrodku przez 7h dziennie. Są to osoby niedowidzące ze sprzężoną niepełnosprawnością w przeważającej większości. Wg. Regulaminu WTZ powinien trafiać do obecnych podopiecznych z nową ofertą ukierunkowaną na aktywizację zawodową. Czy to oznacza, że uczestnicy WTZ-u powinni brać udział w projekcie „po godzinach”? Czyli czas ich pobytu w ośrodku WTZ wydłuża się np. z 7 do 9h, bo 7h trwa ich regularna terapia + zajęcia w projekcie np. 2h.
Godziny odbywania i realizacji zajęć oraz pozostałych form wsparcia zaplanowanych przez Wnioskodawcę w projekcie leżą w gestii Beneficjenta i powinny wynikać ze specyfiki, możliwości oraz charakterystyki grupy docelowej projektu. IOK nie ogranicza i nie narzuca w żadnym wypadku czasu i terminów świadczenia wsparcia w ramach projektu. Należy jednocześnie pamiętać, iż zgodnie z zapisami Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020, wsparcie w ramach WTZ odbywać się może poprzez:
a.  wsparcie usługami aktywnej integracji nowych osób w istniejących WTZ;
b. wsparcie dotychczasowych uczestników WTZ nową ofertą w postaci usług aktywnej integracji obowiązkowo ukierunkowaną na przygotowanie uczestników WTZ do podjęcia zatrudnienia i ich zatrudnienie: w ZAZ, na otwartym lub chronionym rynku pracy lub w przedsiębiorczości społecznej.

Pytanie 23. Planujemy utworzyć Klub Integracji Społecznej w partnerstwie z PUP. Jednym z działań będzie uruchomienie dla uczestników PAI - czy świadczenia płacone uczestnikowi z tytułu skierowania na prace społeczne użyteczne w ramach PAI mogą być opłacane ze środków projektu, czy też muszą być wypłacane tak jak przewidują przepisy prawa ze środków Funduszu Pracy oraz budżetu gminy?
Realizacja projektów w tym działań dotyczących finansowania Programu Aktywizacja i Integracja, w rozumieniu Ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, powinna się odbywać zgodnie przepisami prawa krajowego w powyższym zakresie.

Pytanie 22. Jeżeli świadczenia dla uczestników prac społecznie użytecznych będą płacone przez PUP i gminę, to czy mogą one stanowić wkład własny do projektu. Taki sam problem powstaje przy założeniu, że skierujemy uczestników KIS na staż - zgodnie z ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Czy stypendium stażowe musi być płacone ze środków PUP, czy może być płacone ze środków projektu. Jeżeli stypendium stażowe będzie płacone ze środków projektu, to czy może stanowić wkład własny do projektu.
Świadczenia dla uczestników prac społecznie użytecznych płacone przez PUP i gminę mogą stanowić wkład własny do projektu. Zgodnie z Regulaminem konkursu wkład własny to środki finansowe lub wkład niepieniężny zabezpieczone przez wnioskodawcę, które zostaną przeznaczone na pokrycie wydatków kwalifikowalnych i nie zostaną wnioskodawcy przekazane w formie dofinansowania. Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020, wkład własny beneficjenta jest wykazywany we wniosku o dofinansowanie, przy czym to beneficjent określa formę wniesienia wkładu własnego.

Pytanie 21. Uczestnikiem Klubu Integracji Społecznej można zostać na podstawie kontraktu sporządzonego zgodnie z ustawą o pomocy społecznej, która mówi, że kontrakt socjalny zawierany jest przez pracownika socjalnego zatrudnionego w ośrodku pomocy społecznej. Budzi naszą wątpliwość, czy kontrakt socjalny z osobą skierowaną do KIS musi zostać zawarty przez pracownika socjalnego, który zatrudniony jest w ops na umowę o pracę. Czy też taki pracownik może zawierać kontrakt w ramach umowy zlecenie zawartej już bezpośrednio z organizacją pozarządową (w ramach swojego prywatnego czasu).
Beneficjenci realizujący projekty w ramach RPO WSL 2014-2020 powinni postępować zgodnie z przepisami prawa powszechnie obowiązującego, w szczególności z ustawami i rozporządzeniami. Mając powyższe na uwadze, Beneficjent rekrutując uczestników projektu do udziału w Klubie Integracji Społecznej powinien stosować się do zapisów obowiązującej w tym zakresie ustawy.

Pytanie 20. Jedna z prowadzonych przez Powiat szkół (Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Gminie A) chce przystąpić jako partner do w/w działania ze Stowarzyszeniem, które będzie Beneficjentem. Projekt ma być realizowany od 01.05.2016 r. i trwać do końca 2017.W szkole planowane są warsztaty dla osób biorących udział w projekcie. Problem, który rozważamy dotyczy rozliczania projektu, gdyż od 01.09.2016 roku planowana jest zmiana organizacyjna Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Gminie A. Zostanie rozwiązany Zespół i zlikwidowane Technikum. Pozostanie Zasadnicza Szkoła Zawodowa w A, która zostanie włączona do Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Mieście B, jednakże nadal Zasadnicza szkoła Zawodowa w A będzie funkcjonować w tym samym budynku (szkoła będzie więc funkcjonować pod inną nazwą
i REGON-em). Czy wobec powyższej sytuacji, istnieje zagrożenie projektu wynikające z faktu, iż Beneficjent będzie otrzymywał faktury z nowym REGON-em i pod inną nazwą (czy mogą wystąpić problemy np. z rozliczeniem).
Beneficjent zobowiązany jest do niezwłocznego poinformowania Instytucji Zarządzającej o zmianie nazwy Partnera  podczas realizacji projektu, celem wprowadzenia zmiany do projektu, która będzie skutkowała zmianą wniosku o dofinansowanie oraz aneksem do Umowy o dofinansowanie. Niemniej jednak, powyższa sytuacja nie stanowi zagrożenia dla realizacji projektu.

Pytanie 19. W ramach projektu planujemy m.in. wsparcie szkoleniowe dla os. niepełnosprawnych sensorycznie. Czy uzasadniona będzie organizacja szkolenia Prawo Jazdy kat. B dla osób głuchych /słabosłyszących w sytuacji w której, w świetle obowiązującego prawa osoby te nie mogą zostać kierowcami zawodowymi? Docelowo osoby te będą wykorzystywać uprawnienia do kierowania pojazdami w swojej pracy, jednak nie będą wykonywać zawodu kierowcy.
Ogłoszony konkurs jest odpowiedzią na realizację celu szczegółowego dla Poddziałania 9.1.5 w ramach RPO WSL 2014-2020 tj. wzrostu zdolności do zatrudnienia osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Zadania i działania zaplanowane w ramach realizacji przyszłych projektów nie muszą być skierowane wyłącznie na zdobycie kwalifikacji zawodowych przez wszystkich uczestników wsparcia, jednakże powinny przyczyniać się do poprawy sytuacji społeczno-zawodowej, w tym także m.in. nabywania uprawnień przydatnych w zakresie poszukiwania pracy lub zdobywania zatrudnienia. Wobec powyższego nie ma obowiązku żeby osoby, które w ramach projektu uzyskają uprawnienia do kierowania pojazdami, musiały pracować jako zawodowi kierowcy. Zaplanowane wsparcie powinno wynikać z zapotrzebowania grupy docelowej projektu oraz przekładać się na realizację celów projektu oraz celu dla Poddziałania 9.1.5.

Pytanie 18. W ramach tego samego projektu planuje się organizację szkoleń z języka polskiego dla osób głuchych i słabosłyszących. Od najmłodszych lat osoby te są uczone języka migowego, nie znają języka polskiego bądź znają go na niskim poziomie, stąd bariery komunikacyjne i ograniczone możliwości zatrudnienia. Z naszych informacji wynika, iż obywatele polski mieszkający na terenie polski nie mogą zdawać egzaminów językowych z języka polskiego. Czy organizacja egzaminu przez zewnętrzne centrum językowe, które kształci obcokrajowców będzie spełniać kryteria konkursu. Jaki certyfikat będzie najodpowiedniejszy?
Organizacja szkoleń z języka polskiego dla głuchych i słabosłyszących, jako zaplanowane wsparcie dla uczestników projektu oraz organizacja egzaminu przez zewnętrzne centrum językowe nie stanowi o spełnieniu bądź niespełnieniu kryteriów konkursu. Ogólne i szczegółowe kryteria wyboru projektów zostały opisane w punkcie 3 Regulaminu przedmiotowego konkursu. Wobec powyższego pytanie dotyczy kwestii związanej z wymaganymi wskaźnikami określonymi dla przedmiotowego konkursu, a nie kryteriów wyboru projektu. Zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu, wskaźniki rezultatu bezpośredniego i produktu należy stosować z uwzględnieniem charakteru grupy docelowej oraz typu wsparcia zaplanowanych w danym projekcie. Powyższy zapis świadczy o możliwości podjęcia autonomicznej decyzji przez Beneficjenta w zakresie realizacji osiągnięcia wartości poszczególnych wskaźników określonych dla konkursu adekwatnych do możliwości i oczekiwać potencjalnych uczestników projektu oraz zaplanowanych dla nich działań.

W związku z powyższymi zapisami, należy zaplanować i zrealizować projekt zgodnie z zasadami określonymi w Regulaminie konkursu, mając jednocześnie na względzie definicje poszczególnych wskaźników, określone w załączniku nr 2 - Wspólna Lista Wskaźników Kluczowych 2014-2020 – EFS do Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020.

Pytanie 17. W konkursie określono kryterium dodatkowe Projekt będzie wykorzystywał konkretne, pozytywnie zweryfikowane produkty w ramach projektów innowacyjnych Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 2004-2006 lub PO KL 2007-2013 oraz projektów systemowych w ramach komponentu centralnego PO KL, których opisy są dostępne m.in. na stronach: http://www.equal.org.pl oraz http://kiw-pokl.org.pl. Do planowanego projektu chcielibyśmy wykorzystać produkt figurujący na wymienionej stronie wypracowany w ramach POKL 2007-2013, niemniej będący typem ponadnarodowym. Zasadniczo, zgodnie z opisem regulaminu, wnioskodawca w treści wniosku wskaże nazwę projektu oraz opis produktu/rezultatu/modelu/rozwiązania zgodnie z informacjami umieszczonymi m.in. na stronach http://www.equal.org.pl lub http://kiw-pokl.org.pl oraz szczegółowo uzasadni wykorzystanie wypracowanych wcześniej rozwiązań w przedmiotowym projekcie. Czy wówczas możliwe będzie uzyskanie punktów za przedmiotowe kryterium?
W związku z zapisami definicji, dotyczącej kryterium dodatkowego odnoszącego się do wykorzystania przez beneficjentów konkretnych, pozytywnie zweryfikowanych produktów w ramach projektów innowacyjnych Programu Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL 2004-2006 lub Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki 2007-2013 oraz projektów systemowych w ramach komponentu centralnego PO KL, IOK przychyla się także do wykorzystania produktów projektów innowacyjnych z komponentem ponadnarodowym oraz wyodrębnionych projektów współpracy ponadnarodowej w ramach PO KL. Jednocześnie koniecznym jest zastosowanie pozytywnie zweryfikowanych produktów wymienionych projektów, których opisy znajdują się na stronach http://www.equal.org.pl lub http://kiw-pokl.org.pl.

Pytanie 16. WTZ-ty finansowane  są ze środków PFRON i środków powiatu. Zajęcia dla uczestników projektu prowadzone będą w salach WTZ-tu obecnie utrzymywanych z tego dofinansowania, podobnie jak bieżąca działalność. Czy koszt sal w których będą się odbywać zajęcia dla osób z projektu, można wpisać jako wkład własny?
Zgodnie z regulaminem konkursu wkład własny to środki finansowe lub wkład niepieniężny zabezpieczony przez Wnioskodawcę, które zostaną przeznaczone na pokrycie wydatków i nie zostaną wnioskodawcy przekazane w formie dofinansowania, przy czym wkładem własnym w całości lub w części może być wkład niepieniężny wnoszony przez beneficjenta ze składników jego majątku lub majątku innych podmiotów, jeżeli możliwość taka wynika z przepisów prawa oraz zostanie to ujęte w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie.

Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków (…) warunkiem uznania wkładu niepieniężnego za kwalifikowany jest należyte potwierdzenie jego wartości dokumentami o wartości dowodowej równoważnej fakturom, nieprzekraczanie stawek rynkowych oraz możliwość weryfikacji wartości i dostarczenia wkładu niepieniężnego w zadeklarowanej formie.

Pytanie 15. Zakładamy, że zostaną w projekcie utworzone nowe miejsca, które następnie muszą zostać utrzymane przez np. okres 24 miesięcy po zakończeniu finansowania w ramach projektu 9.1.5. Czy utrzymanie tych miejsc może być pokrywane (dotowane) z innych dotacji (np. tak jak dotychczasowa działalność WTZ-tu z PFRON i środków powiatu)?
Zgodnie z zapisami Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 oraz regulaminem konkursu Beneficjent zobowiązany jest do zachowania trwałości utworzonych w ramach projektu podmiotów po zakończeniu realizacji projektu, co najmniej przez okres odpowiadający okresowi realizacji projektu. Trwałość tę należy rozumieć jako instytucjonalna gotowość podmiotów do świadczenia usług.

Jednocześnie należy pamiętać, że w ramach przedmiotowego konkursu nie jest możliwe tworzenie nowych WTZ i ZAZ, a zobowiązanie do zachowania trwałości po zakończeniu realizacji projektu dotyczy wyłącznie utworzonych w ramach projektu podmiotów.

Ponadto zgodnie z zapisami SZOOP 2014-2020 to Wnioskodawca jest zobowiązany do posiadania strategii/planu finansowania podmiotu po zakończeniu finansowania ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Pytanie 14. Czy koszt dowozu osób niepełnosprawnych do WTZ-u w ramach projektu będzie wydatkiem bezpośrednim kwalifikowalnym?

Czy koszt dojazdu np. opiekuna, trenera pracy do osoby niepełnosprawnej będzie wydatkiem bezpośrednim kwalifikowalnym?
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków (…) ocena kwalifkowalności poniesionego wydatku dokonywania jest przede wszystkim w trakcie realizacji projektu, poprzez weryfikację wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli projektu.

Niemniej już na etapie oceny wniosku o dofinansowanie dokonywana jest ocena kwalifikowalności planowanych wydatków. Mając na uwadze zapisy w/w Wytycznych wydatek można uznać za kwalifikowany pod warunkiem, iż spełnia łącznie min. następujące warunki – jest niezbędny do realizacji celów projektu, został poniesiony w związku z jego realizacją oraz został dokonany w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.

W związku z powyższym zarówno dowóz osób niepełnosprawnych do WTZ-tu jak i dojazdy opiekuna, trenera pracy do osoby niepełnosprawnej będą mogły zostać uznane za koszty bezpośrednie kwalifikowane pod warunkiem wykazania, iż są one niezbędne dla realizacji zadania merytorycznego i w sposób nie budzący wątpliwości wpływają na realizację celu projektu oraz obligatoryjnych dla programu wskaźników.

Pytanie 13. Nowe zajęcia dla niepełnosprawnych. Planowane jest w ramach kompleksowego wsparcia osób niepełnosprawnych wprowadzenie zajęć informatyczno-introligatorskich w WTZ-cie i na potrzeby tych zajęć wyposażenie Sali w odpowiedni sprzęt.
Czy zajęcia informatyczne dla podopiecznych WTZ-u (osób ze sprzężoną niepełnosprawnością) muszą być prowadzone przez jednostki certyfikowane? Czy są jakieś wymogi, obostrzenia, które należy spełnić w zakresie przygotowywania zajęć/programu aktywizującego społecznie i zawodowo obecnych uczestników WTZ-u (jest to nowa oferta dla obecnych uczestników WTZ-u)?
IZ RPO nie wprowadza dodatkowych wymogów dotyczących przygotowania nowej oferty zajęć dla niepełnosprawnych w postaci usług aktywnej integracji., poza wskazanymi w regulaminie konkursu.

Zgodnie z zapisami regulaminu konkursu Beneficjent prowadzi aktywizację społeczno-zawodową osób z niepełnosprawnościami poprzez:
1. wykorzystanie usług aktywnej integracji, w szczególności usług asystenckich, usług trenera pracy lub innych umożliwiających uzyskanie i utrzymanie zatrudnienia i nabywanie nowych umiejętności społecznych i zawodowych, pozwalających uzyskać i utrzymać zatrudnienie, w szczególności w początkowym okresie;
2. usługi reintegracji społecznej i zawodowej realizowane przez CIS i KIS;
3. usługi aktywnej integracji w ramach WTZ i ZAZ.

Beneficjent zapewnia jednocześnie, iż działania w ramach WTZ odbywają się poprzez wsparcie usługami aktywnej integracji nowych osób w istniejących WTZ lub wsparcie dotychczasowych uczestników WTZ nową ofertą w postaci usług aktywnej integracji. Wszystkie podejmowane działania obowiązkowo ukierunkowane powinny być na przygotowanie uczestników WTZ do podjęcia zatrudnienia i ich zatrudnienie: w ZAZ, na otwartym lub chronionym rynku pracy lub w przedsiębiorczości społecznej.

 Pytanie 12. Czy potwierdzeniem nabycia kwalifikacji może być opinia specjalisty potwierdzająca nabycie umiejętności?
Beneficjent planując działania w projekcie powinien mieć na uwadze konieczność realizacji obligatoryjnych dla konkursu wskaźników, min. wskaźnika Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu. Przy czym zgodnie z załącznikiem do Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na  lata 2014-2020 Wspólna Lista Wskaźników Kluczowych: „Kwalifikacje należy rozumieć jako formalny wynik oceny i walidacji, który uzyskuje się w sytuacji, kiedy właściwy organ uznaje, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się spełniające określone standardy. Wskaźnik mierzony do jednego miesiąca od zakończenia przez uczestnika udziału w projekcie”.

Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju wyrażonym w piśmie nr DZF.VI.8630.32.2015.MKr.1 z dn. 09.07.2015r., uczestnika można uwzględnić we wskaźniku, jeżeli zda formalny egzamin potwierdzający zdobyte kwalifikacje. Uczestnicy, którzy po ukończeniu kursu otrzymają jedynie zaświadczenie o ukończeniu szkolenia nie będą mogły być ujmowane w powyższym wskaźniku. Ponadto egzamin musi zostać przeprowadzony przez uprawnioną do tego instytucję. Zdanie egzaminu wewnętrznego przeprowadzonego przez organizatora i otrzymanie zaświadczenia o ukończeniu kursu, nie jest tożsame z uzyskaniem kwalifikacji.

W związku z powyższym opinia specjalisty również nie może stanowić przesłanki do uznania nabycia kwalifikacji przez uczestnika projektu.

Pytanie 11. Kiedy i w jaki sposób należy dokonać pomiaru wskaźników, w szczególności efektywności zatrudnieniowej; w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 podrozdz. 4.7 pkt. 8 „Kryterium efektywności społeczno-zatrudnieniowej jest weryfikowane w terminie do 3 miesięcy od zakończenia udziału w projekcie, rozumianego zgodnie z pkt. 3 lit. b.”, natomiast w Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020 moment pomiaru wskaźnika Liczba osób pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, objętych wsparciem w programie „(...) mierzone są do 4 tygodni od zakończenia udziału przez uczestnika w projekcie"?
Efektywność społeczno-zatrudnieniowa jest pojęciem zdefiniowanym w Wytycznych i została określona przez IZ jako kryterium dostępu i nie jest tożsama ze  wskaźnikiem Liczba osób pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, objętych wsparciem w programie. Moment pomiaru wskaźnika Liczba osób pracujących, łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek, objętych wsparciem w programie to podjęcie zatrudnienia w ciągu 4 tygodni po zakończeniu udziału w projekcie.

Przykład: osoba, która podjęła pracę 1 tydzień po zakończeniu udziału w projekcie i straciła zatrudnienie 3 tygodnie po zakończeniu udziału w projekcie powinna zostać wliczona do wskaźnika rezultatu bezpośredniego jako zatrudniona po opuszczeniu programu.

Do wskaźnika należy wliczyć wszystkie osoby, które zakończyły udział w projekcie zgodnie z Wytycznymi w zakresie monitorowania postępu rzeczowego (…), tj. osoby, które:

1. zakończyły udział zgodnie z założeniami projektu (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia),
2. przerwały udział w projekcie przed zakończeniem zaplanowanych dla nich form wsparcia (w tym np. w wyniku podjęcia pracy).

Natomiast efektywność społeczno-zatrudnieniowa mierzona jest w okresie do 3 miesięcy po zakończonym udziale w projekcie i zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego w obszarze rynku pracy na lata 2014-2020 do wskaźnika efektywności zatrudnieniowej należy wliczyć wszystkie osoby, które:

1. zakończyły udział zgodnie z założeniami projektu (zgodnie z zaplanowaną ścieżką wsparcia).
2. przerwały udział w projekcie przed zakończeniem zaplanowanych dla nich form wsparcia wyłącznie w wyniku podjęcia pracy.

Proszę zwrócić uwagę więc na fakt, iż w ramach efektywności społeczno –zatrudnieniowej bierzemy pod uwagę osoby, które zakończyły udział oraz tylko te, które przerwały udział w projekcie w wyniku podjęcia pracy, natomiast w ramach wskaźnika  bierzemy pod uwagę wszystkie osoby tzn. te które zakończyły i przerwały w związku podjęciem pracy, ale tez innych powodów niż podjęcie pracy.

Pytanie 10. Czy jest możliwość realizacji projektu na niższą kwotę bez partnera, tj. do 44 tys. zł, bo taki mieliśmy zeszłoroczny obrót? Czy
w związku z minimalną wartością projektu, musimy pozyskać partnera?
Minimalna wartość projektu, tj. 100 tys. zł została ustalona w dokumencie Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych, nie ma więc możliwości realizacji projektu na mniejszą niż wskazana w powyższym dokumencie wartość.
Konieczność pozyskania partnera do projektu realizowanego w ramach Poddziałania 9.1.5 Programy aktywnej Integracji osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym wynika z treści kryteriów szczegółowych, przyjętych dla przedmiotowego konkursu przez Komitet Monitorujący. Zgodnie ze szczegółowym kryterium dostępu, którego spełnienie warunkuje pozytywną ocenę wniosku, projektodawca musi realizować projekt w partnerstwie.

Pytanie 9. W ramach konkursu 9.1.5 organizacja pozarządowa może realizować projekt i udzielać wsparcia dla grup docelowych określonych w regulaminie bez konieczności tworzenia podmiotów typu CIS, KIS, ZAZ?
Konkurs jest odpowiedzią na realizację celu szczegółowego dla Poddziałania 9.1.5 w ramach RPO WSL 2014-2020 tj. wzrostu zdolności do zatrudnienia osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Działania zaplanowane w ramach projektu powinny przyczyniać się do poprawy sytuacji społeczno-zawodowej uczestników, a zaplanowane wsparcie powinno wynikać z zapotrzebowania grupy docelowej projektu oraz przekładać się na realizację celów projektu oraz celu dla Poddziałania 9.1.5. Wskazane w regulaminie konkursu typy operacji stanowią katalog możliwych do zastosowania typów operacji. Projektodawca nie ma obowiązku zastosowania wszystkich z nich w ramach planowanego projektu.

Pytanie 8. Czy otoczenie osób niepełnosprawnych (rodzice, prawni opiekunowie) mogą być uwzględnieni jako uczestnicy spotkań integracyjnych w ramach aktywnej integracji?
Jeżeli wskazane osoby (otoczenie osób z niepełnosprawnością: rodzice, prawni opiekunowie) będą stanowić grupę docelową, to mogą być ponoszone wydatki związane z ich udziałem w spotkaniach integracyjnych. Natomiast jeśli nie będą ostatecznymi odbiorcami wsparcia, co do zasady nie powinno się ponosić dodatkowych kosztów związanych z ich udziałem podczas realizowanych form wsparcia w projekcie.

Pytanie 7. Czy psycholog/doradca przeprowadzający diagnozę ON oraz prowadzący ON w trakcie realizacji Indywidualnego Programu Rehabilitacji może w czasie świadczonej pracy dla projektu prowadzić konsultacje z rodzicami/opiekunami?
Jeżeli opisana sytuacja została wskazana we wniosku o dofinansowanie projektu oraz wynika z uzasadnienia potrzeby realizacji zaplanowanych działań w projekcie, to możliwe jest powyższe działanie. Jednocześnie należy przeanalizować czy rodzice/opiekunowie nie będą stanowić przedstawicieli grupy docelowej projektu tj. np. otoczenia osób z niepełnosprawnościami i czy w związku z konsultacjami będą ponoszone określone, dodatkowe wydatki. Zgodnie z definicją uczestnika projektu, zawartą w Wytycznych w zakresie monitorowania postępu rzeczowego realizacji programów operacyjnych na lata 2014-2020, „Uczestnikiem projektu jest osoba fizyczna bez względu na wiek lub podmiot bezpośrednio korzystający z interwencji EFS.(…); Bezpośrednie wsparcie uczestnika to wsparcie, na które zostały przeznaczone określone środki, świadczone na rzecz konkretnej osoby/podmiotu, prowadzące do uzyskania korzyści przez uczestnika (np. nabycia kompetencji, podjęcia zatrudnienia).”

Pytanie 6. Aby zakwalifikować uczestników projektu do odpowiedniego rodzaju warsztatów prowadzona będzie wraz z procesem rekrutacji diagnoza predyspozycji – czy zadanie rekrutacja w tym wypadku można ująć w kosztach bezpośrednich?
Wydatki związane z procesem rekrutacji mogą być ponoszone w ramach kosztów bezpośrednich, wyłącznie w przypadku, gdy stanowią cześć szerszych działań skierowanych dla uczestników projektu, związanych bezpośrednio ze wsparciem merytorycznym grupy docelowej np. diagnoza predyspozycji czy realizacja ścieżki reintegracji ostatecznych odbiorców wsparcia.

Pytanie 5. Jeżeli kadra kierownicza będzie personelem merytorycznym (trenerem), czy można uwzględnić jako koszt kwalifikowalny w kosztach bezpośrednich -rodzaj finansowania w projekcie, jako dodatek motywacyjny określony w:
Załącznik do Uchwały Nr XXXII/378/2009 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 26 marca 2009r. Regulamin wynagradzania nauczycieli zatrudnionych w szkołach,…:
Dodatek motywacyjny

§2
1. Nauczycielowi zatrudnionemu w szkole może być przyznany dodatek motywacyjny.

2. Wysokość dodatku motywacyjnego wynosi:

1) dla nauczyciela od 50 zł do - 400 zł. miesięcznie;

2) dla nauczyciela pełniącego funkcję dyrektora lub wicedyrektora od 50 zł do - 500 zł miesięcznie.
3.W razie realizacji przez daną szkołę lub placówkę projektu finansowanego lub współfinansowanego ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub innych środków finansowych niepodlegających zwrotowi, wysokość dodatku motywacyjnego dla osób, o których mowa w ust. 2 zaangażowanych w realizację tego projektu, może być wyższa niż kwota określona w ust. 2, o ile środki na zwiększony dodatek motywacyjny pochodzą z tych źródeł. Dodatek ten może wynosić maksymalnie 1.500 zł miesięcznie.
Zgodnie z opisem uzasadnienia, wskazanego we wniosku o dofinansowanie projektu (w tym zakresem obowiązków personelu projektu, który świadczy wsparcie na rzecz uczestników projektu w ramach zadań merytorycznych), możliwe jest finansowanie w ramach projektu dodatków do wynagrodzenia dla określonych osób (bez względu na funkcje i role pełniące na co dzień w swoich instytucjach); Należy jednocześnie kwalifikować opisane wydatki, wyłącznie będąc w zgodzie z obowiązującym prawem krajowym oraz Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020.

Pytanie 4. Partnerem wnioskodawcy będzie szkoła - jednostka Powiatu nieposiadająca osobowości prawnej, ale posiadająca własny regon i upoważnienie dla dyrektora do reprezentacji Powiatu- czyje dane należy wpisać do wniosku: Powiatu czy jednostki? W „Instrukcji wypełniania wniosku …” strona 6 opisano jedynie przypadek wnioskodawcy, który powierza realizację projektu.
Jako partnera projektu, w związku z opisaną sytuacją, należy wskazać we wniosku o dofinansowanie projektu podmiot posiadający osobowość prawną czyli powiat. Jednocześnie przypomina się ,iż zgodnie z punktem 1.3.1 Regulaminu konkursu RPSL.09.01.05-IZ.01-24-034/15, jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne są wyłączone z podmiotów uprawnionych do ubiegania się o dofinansowanie, wobec czego mogą być jedynie partnerem w projekcie.

Pytanie 3. Punkt E.2 Wskaźniki rezultatu, Rodzaj: kluczowe: Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu. W jaki sposób zrealizować ten wskaźnik skoro: Kwalifikacje w zawodzie, które mogą być kształcone na kwalifikacyjnych kursach zawodowych, wskazane są w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego określonej rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 stycznia 2011 r. (Dz. U. z dnia 3 stycznia 2012, poz. 7) i potwierdzeniem ich ukończenia jest świadectwo/dyplom. W wykazie jest tylko jedna możliwość dla ON w stopniu lekkim: pomoc hotelarska. Osoby z pozostałymi rodzajami niepełnosprawności nie mają takich możliwości.

Mogą natomiast realizować kursy umiejętności zawodowych i kursy kompetencji ogólnych, które obejmują tylko część tej podstawy. Kursy te potwierdza się zaświadczeniem lub certyfikatem: http://sejm.gov.pl/Sejm7.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=7EE77362

Rada Ministrów przyjęła 31.03.2015r. założenia do projektu ustawy o zintegrowanym systemie kwalifikacji. Dzięki zintegrowanemu systemowi kwalifikacji dyplomy i certyfikaty mają być porównywalne, itd. Niestety ustawa nie weszła w życie i jednocześnie główne narzędzia systemu czyli ośmiopoziomowa Polska Rama Kwalifikacji, która zawiera wymagania dotyczące wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych.

Czy powyższe uwarunkowania pozwalają więc jako wskaźnik przyjąć podniesienie kwalifikacji potwierdzone zaświadczeniem/certyfikatem na podstawie ukończenia
i zrealizowania programu na kursie umiejętności zawodowych, który też będzie sprawdzał poziom uzyskanych umiejętności?
Należy przeanalizować, czy w Państwa przypadku (zaplanowana grupa docelowa, która ma zostać objęta wsparciem) będziemy mieli do czynienia z potwierdzeniem formalnego wyniku oceny i walidacji, świadczącego o ewentualnym uzyskaniu kwalifikacji w rozumieniu definicji wskaźnika: Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu. Należy jednocześnie mieć na uwadze, iż zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu, wskaźniki rezultatu bezpośredniego i produktu należy stosować z uwzględnieniem charakteru grupy docelowej oraz typów wsparcia zaplanowanych w danym projekcie.

Pomiar dot. uzyskania kwalifikacji po opuszczeniu programu zgodnie z definicją przedmiotowego wskaźnika, rozumie się jako liczbę osób, które otrzymały wsparcie Europejskiego Funduszu Społecznego i uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu projektu. Kwalifikacje należy rozumieć jako formalny wynik oceny i walidacji, który uzyskuje się w sytuacji, kiedy właściwy organ uznaje, że dana osoba osiągnęła efekty uczenia się spełniające określone standardy. Wskaźnik mierzony do czterech tygodni od zakończenia przez uczestnika udziału w projekcie. Źródło: Komisja Europejska, Europejskie Ramy Kwalifikacji http://ec.europa.eu/eqf/terms_en.htm. Sformułowania zapisane kursywą są identyczne z definicją Europejskich Ram Kwalifikacji.

Wobec powyższego, jak również ze względu na Państwa wątpliwości oraz informacje zawarte w pytaniu, zaleca się wliczanie do opisanego wskaźnika wyłącznie osób, które uzyskają kwalifikacje, w rozumieniu powyższej definicji oraz zgodnych z obowiązującym prawem krajowym w omawianym zakresie. Jednocześnie Projektodawca powinien zawrzeć stosowne informacje we wniosku o dofinansowanie projektu, na podstawie których oceniający będzie w stanie jednoznacznie zweryfikować i ocenić niski poziom założonego do osiągnięcia wskaźnika, wynikający m.in. z charakterystyki grupy docelowej.  

Pytanie 2. Chciałbym zapytać o spełnienie warunków względem placówki certyfikującej zgodnie z dokumentem "Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego". Jesteśmy placówką kształcenia ustawicznego zarejestrowaną w ewidencji placówek oświatowych. Od kilku lat prowadzimy system certyfikacji dla kwalifikacji w danym zawodzie np. florysty. Posiadamy wewnętrzne dokumenty określające zasady certyfikacji dla danych kwalifikacji, przez certyfikację rozumie się poświadczenie, sprawdzonych w trybie egzaminów, kwalifikacji nabytych w zakresie danego zawodu/specjalizacji. Certyfikacja obejmuje kilka poziomów kształcenia, których zakończenie wynikiem pozytywnym stanowi podstawę potwierdzenia kwalifikacji. Rozróżnia się certyfikacje dla osób niepełnosprawnych i pełnosprawnych.

Czy wskazana wyżej walidacja i certyfikacja prowadzona przez firmę może zostać uznana za spełnienie wymagań walidacji i certyfikacji określonych w dokumencie "Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych
z Europejskiego Funduszu Społecznego"?

Wnioskodawca jest niepubliczną placówką kształcenia ustawicznego i praktycznego wpisaną do ewidencji placówek oświatowych prowadzoną zgodnie z ustawą o oświacie. Wedle Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, niepubliczne centra kształcenia ustawicznego i praktycznego jako placówki oświatowe są uprawnione do organizacji rożnego rodzaju kursów wymienionych w rozporządzeniu, potwierdzających nabycie kwalifikacji, które zakończone są egzaminem do przeprowadzenia którego uprawniona jest placówka oświatowa, taka jak Wnioskodawca, prowadzonym przez placówkę, a po jego zdaniu na odpowiednim poziomie, placówka może wydać kursantowi zaświadczenie
o ukończeniu kursu na druku MEN, którego wzór jest załączony do w/w Rozporządzenia MEN.

Czy w opisanym przypadku Wnioskodawca spełni warunek uzyskania przez uczestnika kwalifikacji, których osiągnięcie zostało formalnie potwierdzone przez upoważnioną do tego instytucję zgodnie z ustalonymi standardami?
Zgodnie z dokumentem przygotowanym przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju we współpracy z Instytutem Badań Edukacyjnych pt. Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinasowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego z uwagi na trwające prace nad zintegrowanym systemem kwalifikacji, nie jest możliwe wskazanie zamkniętej listy instytucji certyfikujących lub walidujących oraz samych kwalifikacji. Mając powyższe na względzie do czasu przyjęcia ustawy o Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji, należy każdorazowo brać pod uwagę przesłanki wskazane w ww. dokumencie tj. walidację, certyfikację oraz fakt, że certyfikaty i inne dokumenty potwierdzające uzyskanie kwalifikacji powinny być rozpoznawalne i uznawane w danym środowisku, sektorze lub branży.

Biorąc pod uwagę fakt, iż Państwa placówka kształcenia ustawicznego jest wpisana w ewidencję placówek oświatowych i jest uprawniona do organizacji rożnego rodzaju kursów wymienionych w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 stycznia 2012 r. w sprawie kształcenia ustawicznego w formach pozaszkolnych, potwierdzających nabycie kwalifikacji, posiadają Państwo system certyfikacji dla kwalifikacji w poszczególnych zawodach, a także wydają Państwo formalny dokument potwierdzający uzyskanie kwalifikacji, w opinii IZ RPO WSL przesłanki walidacji oraz certyfikacji zostały spełnione. Istotne jest również, aby w przypadku gdy placówka pełni funkcje instytucji certyfikującej i samodzielnie przeprowadza walidację, procesy walidacji i certyfikacji były odpowiednio rozdzielone.

Jednocześnie należy mieć na względzie, iż na etapie wyboru projektu spełnienie ww. przesłanek weryfikowane będzie jedynie na podstawie opisu sposobu monitorowania poszczególnych wskaźników, a dopiero na etapie realizacji projektu i jego kontroli będzie możliwa weryfikacja pełnej dokumentacji związanej z osiągnięciem poszczególnych wskaźników w ramach projektu.

Pytanie 1. W ramach wskaźników projektu z RPO 9.1.5 należy wykazać wskaźnik "Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu" i określić jego wartość docelową. Zgodnie z założeniami dokumentu "Podstawowe informacje dotyczące uzyskiwania kwalifikacji w ramach projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego", kwalifikacje są rozumiane jako uzyskanie formalnego potwierdzenia przez upoważnioną do tego instytucję. Efektem szkolenia realizowanego w projekcie powinno być nabycie kwalifikacji zawodowych lub nabycie kompetencji. Czy jeżeli w projekcie będą realizowane takie szkolenia, które nie są w stanie zakończyć się przystąpieniem uczestnika do egzaminu i potwierdzeniem formalnym nabycia kwalifikacji (brak instytucji, bądź uznawanych certyfikatów z danego zakresu tematycznego), to Wnioskodawca we wskaźniku "Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu" może określić wartość docelową- 0, a dodatkowo wpisać wskaźnik odnoszący się do osiągniętych kompetencji uczestnika i wykazać wartość docelową zgodną z liczbą osób, które uzyskały kompetencje?
W Regulaminu konkursu wskazano wskaźniki rezultatu, które zostały przypisane dla konkursu RPSL.09.01.05-IZ.01-24-034/15 tj.
a)          Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym, które uzyskały kwalifikacje po opuszczeniu programu
b)          Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym poszukujących pracy po opuszczeniu programu;
c)          Liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym pracujących po opuszczeniu programu (łącznie z pracującymi na własny rachunek);

Wnioskodawca w części E Wskaźniki określa wartości docelowe wskaźników z uwzględnieniem charakteru grupy docelowej oraz typu wsparcia. W przypadku braku realizacji danego wskaźnika z opisu powinno wynikać jakie są tego przyczyny (grupa docelowa, typ projektu).

Wnioskodawca nie może dodawać własnych wskaźników np. wskaźnika odnoszącego się do osiągniętych kompetencji, może natomiast opisać dodatkowe efekty realizacji poszczególnych zadań w projekcie w zakresie rzeczowym projektu tj. w C 1.