Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Pytanie 9. „W związku z planowanym aplikowaniem o środki w ramach konkursu 9.2.5 Miasto Wodzisław Śląski wnosi zapytanie o sposób interpretacji jednego z kryteriów szczegółowych dodatkowych: "Projekt zakłada wsparcie co najmniej czterech usług wsparcia rodziny" - wg słowniczka pojęć zawartego na stronie 9 Regulaminu konkursu jest mowa o tym, że zgodnie z ustawą z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej taką usługą będzie przykładowo: praca z rodziną, w tym w szczególności asystentura rodzinna, konsultacje i poradnictwo specjalistyczne, terapia i mediacja. Pytanie: czy jeżeli Beneficjent w ramach projektu zaplanuje działania z asystentury rodzinnej, konsultacji, terapii i mediacji to zrealizuje 4 usługi czy 1, gdyż wszystkie działania są w ramach szerszej usługi związanej z pracą z rodziną. Proszę o rozwianie wątpliwości”.
W celu spełnienia kryterium dodatkowego: „projekt zakłada realizację co najmniej czterech usług wsparcia rodziny” projektodawca we wniosku o dofinansowanie powinien wskazać, jakie usługi będą realizowane zgodnie z rodzajem usług wskazanych w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 (rozdział 3, pkt 24 c*). Za usługę wsparcia rodziny należy rozumieć w szczególności:
- asystenturę rodzinną,
- konsultacje i poradnictwo specjalistyczne,
- terapię,
- mediację,
- usługi opiekuńcze i specjalistyczne dla rodzin z dziećmi,
- pomoc prawną, szczególnie w zakresie prawa rodzinnego,
- organizowanie dla rodzin spotkań, mających na celu wymianę ich doświadczeń oraz zapobieganie izolacji, zwanych „grupami wsparcia” lub „grupami samopomocowymi”,
- pomoc w opiece i wychowaniu dziecka, w tym poprzez usługi placówek wsparcia dziennego w formie opiekuńczej i specjalistycznej oraz w formie pracy podwórkowej,
- pomoc rodzinie w opiece i wychowaniu poprzez wsparcie rodzin wspierających.

 Pytanie 8. Czy wydatki na takie urządzenia jak (patrz niżej) zostaną uznane za wydatek kwalifikowany?

- koncentrator tlenu

- specjalistyczne łóżka dla os. leżących
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 ocena kwalifkowalności poniesionego wydatku dokonywania jest przede wszystkim w trakcie realizacji projektu, poprzez weryfikację wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli projektu. Na etapie oceny wniosku o dofinansowanie dokonywana jest wstępna ocena kwalifikowalności planowanych wydatków. Mając na uwadze zapisy w/w Wytycznych wydatek można uznać za kwalifikowany pod warunkiem, iż spełnia łącznie min. następujące warunki – jest niezbędny do realizacji celów projektu, został poniesiony w związku z jego realizacją oraz został dokonany w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.
W przedstawionym pytaniu nie zawarto informacji, na podstawie których można jednoznacznie stwierdzić, iż wskazane wydatki są niezbędne dla realizacji zadania merytorycznego, wpływają na realizację celu projektu oraz wskaźników obligatoryjnych dla programu. Co do zasady środki trwałe i cross financing mogą stanowić łącznie nie więcej niż 10% wydatków projektu, a w ramach przedmiotowego konkursu nie przewidziano zamkniętego katalogu środków trwałych.  

Pytanie 7. W ramach świadczenia usług opiekuńczych w oparciu o nowoczesne technologię planowany jest zakup oprogramowania, monitorującego aktualny stan os. niesamodzielnej. Przykładowo w przypadku wezwania pomocy, opiekun jest w stanie stwierdzić jakie leki przyjmuje dana osoba. Czy w związku z powyższym zakup komputera/laptopa znajdującego się w siedzibie realizatora, niezbędnego do obsługi takiego oprogramowania będzie wydatkiem kwalifikowalnym? Również czy wydatkiem kwalifikowalnym będzie koszt zainstalowania i obsługi oprogramowania?

Pytanie 6. Ponadto czy wydatkiem kwalifikowalnym będzie zakup monitora wraz z mobilnym monitoringiem, służącym do podglądu czy dane wezwanie do pomocy jest uzasadnione?

Pytanie 5. Czy wydatkiem kwalifikowalnym będzie koszt zainstalowania i obsługi systemu związanego z monitoringiem?

Odpowiedź (dotyczy pytań 5-7):
Na podstawie informacji przedstawionych w pytaniach, w ramach rozwoju usług opiekuńczych w oparciu o nowoczesne technologie (typ 2 projektu, ppkt „c” Regulaminu konkursu) wskazane wydatki będą mogły zostać uznane za koszty kwalifikowane pod warunkiem wykazania, iż są one niezbędne dla realizacji zadania merytorycznego, w sposób niebudzący wątpliwości wpływają na realizację celu projektu, wskaźników oraz spełniają warunki określone w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020

Pytanie 4. Czy obecnie priorytetem dla Urzędu Marszałkowskiego WŚl. (patrząc pod kątem 9.2.5) są osoby z danej grupy wiekowej, przykładowo po 70-roku życia lub osoby z konkretną przypadłością?
Konkurs RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 nie preferuje osób w konkretnej grupie wiekowej. Wybór grupy docelowej jest powiązany z typem projektu i powinien odpowiadać na zdiagnozowane przez Wnioskodawcę problemy. Grupami docelowymi/ostatecznymi odbiorcami wsparcia w ramach konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 (2 typ projektu), zgodnie ze Szczegółowym Opisem Osi Priorytetowych 2014-2020, są osoby wykluczone lub zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym oraz ich otoczenie. Realizacja usług opiekuńczych i asystenckich istotna jest również jako działanie wspierające opiekunów faktycznych w opiece nad osobami niesamodzielnymi i umożliwiające im funkcjonowanie społeczne, zawodowe lub edukacyjne.

Pytanie 3. Czy możliwe jest złożenie wniosku w partnerstwie z instytucją z innego regionu, przykładowo z Mysłowic, a w związku z tym podział środków byłby połączony dla m. Katowice i m. Mysłowice (600,000 PLN + 300,000 PLN)?
Nie ma takiej możliwości. Zgodnie z kryterium dostępu „w przypadku typu projektu 2 projekt obejmuje swoim zasięgiem teren jednego powiatu albo miasta na prawach powiatu; jednocześnie wnioskodawca zapewni dostęp do wsparcia mieszkańcom wszystkich gmin z obszaru danego powiatu” nie ma możliwości łączenia środków przeznaczonych na dane miasto/powiat w ramach jednego projektu.

Pytanie 2. Czy wydatkiem kwalifikowanym będzie realizacja usług pobytu dziennego?
Konkurs RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 nie obejmuje tworzenia miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową, w tym miejsc opieki krótkoterminowej w zastępstwie osób na co dzień opiekujących się osobami niesamodzielnymi. 

Pytanie 1. Czy w ramach konkursu 9.2.5 występują ograniczenia dot. zarządzania projektem?
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 koszty zarządzania projektem stanowią koszty pośrednie i są rozliczane z wykorzystaniem stawek ryczałtowych:
a)      25% kosztów bezpośrednich – w przypadku projektów o wartości do 1 mln PLN włącznie,
b)      20% kosztów bezpośrednich - w przypadku projektów o wartości powyżej 1 mln PLN do 2 mln PLN włącznie,
c)      15% kosztów bezpośrednich - w przypadku projektów o wartości powyżej 2 mln PLN do 5 mln PLN włącznie,
d)      10% kosztów bezpośrednich - w przypadku projektów o wartości przekraczającej 5 mln PLN.

Pytania ze spotkania informacyjnego z 16 grudnia 2015 r.

Pytanie 3. Prosiłabym o wyjaśnienie czy w ramach typu operacji A wskazane działania można rozumieć jako ROZLACZNE tzn. wsparcie dla tworzenia nowych miejsc w funkcjonujących placówkach w połączeniu z rozszerzeniem oferty wsparcia lub tworzenie nowych placówek oferujących wsparcie dzienne dla dzieci i młodzieży LUB rozwijanie środowiskowych form opieki nad dziećmi i młodzieżą (np. świetlice środowiskowe w tym z programem socjoterapeutycznym, kluby środowiskowe)?
Tak, wskazane działania można rozumieć rozłącznie. Możliwa jest realizacja projektu obejmująca:
- tworzenie nowych miejsc w funkcjonujących placówkach w połączeniu z rozszerzeniem oferty wsparcia
lub
-tworzenie nowej placówki oferującej wsparcie dla dzieci i młodzieży
lub
- rozwijanie środowiskowych form opieki nad dziećmi i młodzieżą.

Pytanie 2. Czy kryterium dostępu szczegółowe c) Wnioskodawca po zakończeniu projektu utrzyma miejsca świadczenia usług opiekuńczych i asystenckich utworzonych w ramach projektu co najmniej przez okres odpowiadający okresowi realizacji projektu ma zastosowanie do projektu typu operacji 1, w którym planowane jest rozszerzenie oferty wsparcia świetlicy środowiskowej?
Wskazane kryterium nie dotyczy projektów typu 1, tj. na działania w zakresie podniesienia jakości i dostępności usług wsparcia rodziny. W ramach 1 typu projektów beneficjent jest zobowiązany do zachowania trwałości po zakończeniu realizacji projektu w przypadku utworzenia nowej placówki wsparcia dziennego.

Pytanie 1. Uprzejmie proszę o informację, czy w ramach konkursu 9.2.5 lub 9.3.1, podmiot będący przedsiębiorcą, może ubiegać się o wsparcie na utworzenie lub rozwój domu pomocy społecznej. Jeżeli tak, to uprzejmie proszę o informację, jakie wydatki są kwalifikowane w ramach konkursu.
Konkurs RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 nie obejmuje tworzenia miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową, w tym miejsc opieki krótkoterminowej w zastępstwie osób na co dzień opiekujących się osobami niesamodzielnymi. Podmioty prowadzące opiekę instytucjonalną, tj. placówki opiekuńczo-pobytowe mogą finansować działania pozwalające na rozszerzenie oferty o prowadzenie usług świadczonych w lokalnej społeczności, o ile przyczyni się to do zwiększenia liczby miejsc świadczenia usług opiekuńczych w postaci usług świadczonych poza ośrodkiem.
Przedmiotem konkursu RPSL.09.03.01-IZ.01-24-044/15 jest wspieranie przedsiębiorczości społecznej. W ramach konkursu, o dofinansowanie projektu mogą wystąpić wyłącznie podmioty funkcjonujące jako Ośrodki Wspierania Ekonomii Społecznej posiadające akredytacje MPiPS, które jako operatorzy środków finansowych będą świadczyć usługi na rzecz przedsiębiorstw społecznych oraz innych podmiotów ekonomii społecznej. Nie ma zatem możliwości wspierania tworzenia domów opieki społecznej.

 Pytania ze spotkania informacyjnego z 30 grudnia 2015 r.

Pytanie 2. Czy w przypadku rozliczania jako wkład własny częściowo kosztów personelu projektu wykazywanego w kosztach pośrednich np. koordynator projektu/ praca wolontariusza konieczne jest uzasadnienie metodologii wyliczenia kwoty wynagrodzeń ww. osób jako wkład wlany czy wystarczy informacja ze kwota odpowiadająca 7% wysokości budżetu finansowana będzie w ramach kosztów pośrednich?
W przypadku kosztów pośrednich rozliczanych ryczałtem, zgodnie z obowiązującą stawką ryczałtową wskazaną w Umowie o dofinansowanie, wykazanie wkładu własnego polega na potrąceniu odpowiedniej części kwoty przeznaczonej na koszty pośrednie, którą Beneficjent poniesie ze środków własnych. Stosowna informacja, tj. na temat poziomu ww. przewidzianego w ramach kosztów pośrednich wkładu własnego, winna znaleźć się we wniosku o dofinansowanie.
Ponadto, wkład własny musi zostać zapewniony na etapie aplikowania o środki unijne. Wnioskodawca jest zobowiązany do wniesienia wkładu własnego na poziomie wymaganym w dokumentacji konkursowej. Na Wnioskodawcy spoczywa obowiązek prawidłowego oszacowania wkładu własnego. Sposób wyliczenia wkładu własnego jest określony w Instrukcji wypełniania wniosku o dofinansowanie w ramach EFS.

Pytanie 1. Czy szkoła niepubliczna o uprawnieniach szkoły publicznej, prowadzona przez związek wyznaniowy może zostać partnerem w projekcie w ramach podziałania 9.2.5, w którym liderem jest jednostka samorządu terytorialnego, a ściślej – ośrodek pomocy społecznej?
W ramach poddziałania 9.2.5 partnerami w projekcie mogą być wszystkie podmioty uprawnione do ubiegania się o dofinansowanie wskazane w Regulaminie konkursu nr RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15. Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do wyboru partnerów spoza sektora finansów publicznych zgodnie z zapisami art. 33 ust. 2 Ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020 (Dz.U.2014 poz. 1146). Ponadto realizacja projektów partnerskich w ramach RPO WSL 2014-2020 wymaga spełnienia łącznie następujących warunków:
1)      posiadania lidera partnerstwa (partnera wiodącego), który jest jednocześnie Beneficjentem projektu (stroną umowy o dofinansowanie),
2)      uczestnictwa partnerów w realizacji projektu na każdym jego etapie, co oznacza również wspólne przygotowanie wniosku o dofinansowanie projektu oraz wspólne zarządzanie projektem, przy czym partner może uczestniczyć w realizacji tylko części zadań w projekcie,
3)      adekwatności udziału partnerów, co oznacza odpowiedni udział partnerów w realizacji projektu (wniesienie zasobów ludzkich, organizacyjnych, technicznych lub finansowych odpowiadających realizowanym zadaniom).

Pytania ze spotkania informacyjnego z 5 stycznia 2016 r.

Pytanie 5. Czy w przypadku wprowadzenia nowej formy usług tj. teleopieki – określając wzrost wskaźnika można przyjąć , że w 2014, 2015 ze względu na fakt, iż nie było takiej formy opieki proponowanej w Katowicach wartość wskaźnika uznać za „O” – tym samym jeśli planuje się wprowadzić tę formę opieki w ramach projektu w 2016 i np. stworzyć 10 miejsc (rozumianych jako liczbę świadczących tę usług opiekunek) wartość wskaźnika w wyniku realizacji projektu wzrośnie z O do 10. W Katowicach są dotychczas świadczone usługi opiekuńcze bez wykorzystania nowoczesnych technologii.
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 usługa opiekuńcza w formie teleopieki może być wliczona do wskaźnika: „liczba wspartych w programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po zakończeniu projektu”, jeżeli zostaną spełnione nw. warunki:
1. zwiększy się liczba miejsc świadczenia usług opiekuńczych prowadzonych przez danego beneficjenta w stosunku do danych z roku poprzedzającego rok rozpoczęcia realizacji projektu,
2. wsparcie w ramach projektu nie spowoduje zmniejszenia dotychczasowego finansowania usług opiekuńczych przez beneficjenta,
3. środki w ramach projektu nie zastąpią dotychczasowego finansowania przez beneficjenta usług opiekuńczych.

Jeżeli zostaną spełnione wszystkie ww. przesłanki, we wskaźniku rezultatu „liczba wspartych w programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po zakończeniu projektu” w wartości docelowej wskaźnika należy wpisać wartość, jaką chce osiągnąć wnioskodawca dzięki realizacji projektu (w tym przypadku – 10 - jeśli projekt będzie obejmował tylko opisaną usługę teleopieki). Natomiast wartość bazowa wskaźnika stanowi stan wyjściowy przed realizacją projektu i nie jest uwzględniana w jego wartości docelowej. Wartość ta powinna odzwierciedlać doświadczenie wnioskodawcy na rzecz danej grupy docelowej. W wartości bazowej należy zatem ująć liczbę wszystkich miejsc świadczenia usług opiekuńczych przez wnioskodawcę przed złożeniem wniosku.

Pytanie 4. Czy usługą opiekuńczą (w przypadku realizacji projektu typu drugiego przez instytucję zarejestrowaną w Katowicach, ale świadczącą swoje usługi dla mieszkańców całego woj. Śląskiego) muszą być objęci jedynie podopieczni zarejestrowani/zameldowani w Katowicach?
Skierowanie projektu do grup docelowych z obszaru województwa śląskiego (w przypadku osób fizycznych pracują, uczą lub zamieszkują one na obszarze województwa śląskiego w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego, a w przypadku innych podmiotów posiadają one jednostkę organizacyjną na obszarze województwa śląskiego) jest jednym z kryteriów ogólnych weryfikowanych na etapie oceny merytorycznej. Ze względu na pilotażowy charakter przedmiotowego konkursu i zapewnienie równego dostępu do usług:
- wyodrębniono pulę środków na projekty z zakresu usług opiekuńczych i asystenckich dla każdego z powiatów/miast na prawach powiatu województwa śląskiego oraz:
- ograniczono zasięg projektu poprzez wprowadzenie szczegółowego kryterium dostępu weryfikowanego na etapie oceny merytorycznej - „W przypadku typu projektu nr 2 projekt obejmuje swoim zasięgiem teren jednego powiatu albo miasta na prawach powiatu. Jednocześnie Wnioskodawca zapewni dostęp do wsparcia mieszkańcom wszystkich gmin z obszaru danego powiatu - kryterium będzie weryfikowane na podstawie zapisów wniosku - projektodawca ma obowiązek umożliwić równy dostęp (m.in. poprzez rekrutację i działania informacyjne) mieszkańcom wszystkich gmin z terenu powiatu. Nie oznacza to, że ostateczne wsparcie musi być świadczone na terenie każdej gminy”.

Pytanie 3. Czy Hospicjum posiadające status OPP, nr KRS, REGON, NIP, nie prowadzące zarówno działalności gospodarczej oraz nie prowadzące odpłatnej działalności pożytku publicznego, podlega pod pomoc publiczną oraz pomoc de minimis?
W odpowiedzi na Państwa pytanie, trzeba zwrócić szczególną uwagę, iż ustalenie, czy w danym przypadku pomoc publiczna/pomoc de minimis wystąpi, wymaga indywidualnej analizy. Uwzględnić należy bowiem to, jakie wsparcie i jakiemu podmiotowi jest oferowane. W analizie konkretnego przypadku pomocnym może być tzw. test pomocy publicznej. Trzeba wyraźnie wskazać, iż wszystko zależy od tego, czy dane wsparcie w ramach projektu będzie udzielone podmiotowi, który jest przedsiębiorcą i prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu prawa pomocy publicznej. W tym zakresie, w oparciu o orzecznictwo Sądu oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przyjęto, iż pojęcie przedsiębiorcy powinno być rozumiane bardzo szeroko, obejmuje ono bowiem swym zakresem wszelkie kategorie podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, niezależnie od ich formy prawnej i źródeł finansowania oraz bez względu na to, czy przepisy krajowe przyznają danemu podmiotowi status przedsiębiorcy. Przy tak szeroko zakreślonych ramach definicji przedsiębiorcy podstawowe znaczenie ma rodzaj prowadzonej przez podmiot działalności. Przez działalność gospodarczą należy rozumieć, zgodnie z orzecznictwem sądów Unii Europejskiej, oferowanie towarów i usług na rynku. Uznane zostało ponadto, iż pojęcie to dotyczy zarówno działalności produkcyjnej, dystrybucyjnej, jak i usługowej. Nie jest przy tym istotne występowanie zarobkowego charakteru działalności, w związku z czym działalność gospodarczą, w rozumieniu prawa konkurencji Unii Europejskiej, prowadzić mogą także różnorodne podmioty typu non-profit (np. orzeczenie z dnia 21 września 1999 r. w sprawie Albany, C-67/96). Przy ocenie charakteru danej działalności sądy Unii Europejskiej kierują się możliwością występowania na określonym rynku rzeczywistej lub potencjalnej konkurencji ze strony innych podmiotów.
Każdy przypadek udzielania pomocy de minimis powinien zostać poddany odrębnej analizie. Przyznanie pomocy publicznej/pomocy de minimis uzależnione jest od rodzaju prowadzonej działalności. W związku z tym nie jest możliwe podmiotowe wyłączenie określonych odbiorców wsparcia spod reguł pomocy publicznej, ponieważ tego typu podejście nie jest zgodne z obowiązującym stanem prawnym oraz praktyką orzeczniczą. Wykluczenie pomocy wymaga analizy konkretnych warunków udzielania wsparcia. Analiza także powinna dotyczyć tego, czy pozostałe przesłanki wystąpienia pomocy publicznej/pomocy de minimis zostały spełnione.
Jednocześnie IZ RPO informuje, iż w Instrukcji wypełniania wniosku do konkursu 9.2.5 zał. nr 2, str. 16 określono definicje przedsiębiorstwa w ujęciu funkcjonalnym. Z kolei, w punkcie 4.13 Regulaminu konkursu zamieszczono najważniejsze informacje, jakie należy wziąć pod uwagę, przy ustalaniu czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej/pomocy de minimis.

Pytanie 2. Czy ww. instytucja może realizować projekt typu 2 – usługi specjalistyczne z naciskiem na opiekę zdrowotną w środowiskowej formule (usługi nie refundowane przez NFZ – przykładowo: wsparcie terapeutyczne, specjalistyczne usługi opiekuńcze, porady psychologiczne).
Planując działania z zakresu usług opiekuńczych, należy kierować się zapisami ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tj. Dz. U. 2015 poz. 163 z późn. zm.). Zgodnie z art. 50, ust. 3 i 4 ww. ustawy „usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne usługi opiekuńcze są to usługi dostosowane do szczególnych potrzeb wynikających z rodzaju schorzenia lub niepełnosprawności, świadczone przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym”
Pytanie 1. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Zabrzu, zwraca się z prośbą o doprecyzowanie zapisu w Regulaminie konkursu 9.2.5., gdzie dla 1 typu projektu istnieje zapis:
2.1.1. Działania w zakresie podniesienia jakości i dostępności usług wsparcia rodziny wspierające proces deinstytucjonalizacji , w tym:
a. wsparcie dla tworzenia nowych miejsc w funkcjonujących placówkach w połączeniu z rozszerzeniem oferty wsparcia ...
Następnie w punkcie 2.1.19. Wsparcie istniejących placówek wsparcia dziennego jest możliwe wyłącznie, pod warunkiem:
a. zwiększenia liczby miejsc w tych placówkach lub
b. rozszerzenia oferty wsparcia.
W ramach konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 w przypadku projektów dotyczących wsparcia istniejących placówek wsparcia dziennego, zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020, należy zwiększyć liczbę miejsc funkcjonujących w ramach danej placówki lub rozszerzyć ofertę wsparcia. Oznacza to, że zapisy w pkt 2.1.19 regulaminu konkursu mogą być traktowane rozłącznie.

Pytania ze spotkania informacyjnego z 13 stycznia 2016 r.

Pytanie 2. Prosimy o wyjaśnienia dotyczące zapisów dokumentacji konkursowej projektu 9.2.5 Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego dotyczące możliwości angażowania zasobów lokalowych w projekcie. Na 16 stronie regulaminu, poniżej wyróżnionych typów projektu możliwych do realizacji, możemy wyczytać:

„W ramach konkursu nie dopuszcza się możliwości składania projektów na tworzenie miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową oraz na działania na rzecz rozwoju usług mieszkalnictwa wspieranego.”

Jednakże w kolejnych fragmentach dokumentu możemy wyczytać:

pkt 2.1.4: „Wnioskodawca zapewnia, że wsparcie dla usług opiekuńczych prowadzi każdorazowo do zwiększenia liczby miejsc świadczenia usług opiekuńczych prowadzonych przez danego beneficjenta w stosunku do danych z roku poprzedzającego rok rozpoczęcia realizacji projektu. Liczba miejsc świadczenia usług opiekuńczych jest zwiększana wyłącznie w ramach usług świadczonych w lokalnej społeczności, rozumianych zgodnie z definicją zawartą w punkcie 26 Słownika pojęć.

pkt. 2.1.18 „Wsparcie dla usług asystenckich prowadzi każdorazowo do zwiększenia liczby miejsc świadczenia usług asystenckich prowadzonych przez danego beneficjenta w stosunku do danych z roku poprzedzającego rok rozpoczęcia realizacji projektu. Liczba miejsc świadczenia usług asystenckich jest zwiększana wyłącznie w ramach usług świadczonych w lokalnej społeczności.”

Liczba miejsc pojawia się też w tabeli pod opisem wskaźników na stronie 34.

W wyniku odbytej rozmowy telefonicznej udało się ustalić, że zgodnie z definicją na stronie 4 regulaminu, jako miejsce może być rozumiana osoba, która świadczy usługi społeczne, a zapisy w tabeli stanowią przykład i niekoniecznie są możliwe do realizacji w ramach projektu.

Czy jednak oznacza to, że w ramach projektu nie można utworzyć lub zaangażować żadnych zasobów lokalowych – które stanowiłyby miejsca świadczenia usług społecznych wpisujących się w założenia projektu?

Czy z przedstawionych powyżej zapisów konkursowych wynika, że w ramach projektu typu 2 zaoferować można tylko usługi asystenckie lub opiekuńcze pełnione „w terenie” (np. w domach podopiecznych)?

Czy projekt nie może przewidywać poszerzenia oferty instytucji oferującej usługi społeczne?

Prosimy o wyjaśnienia, gdyż zacytowany zapis ze strony 16 regulaminu wydaje nam się być trudny do pogodzenia z ideą projektu i sprzeczny z dalszymi zapisami regulaminu.
W ramach przedmiotowego konkursu zostały wyłączone typy projektów z zakresu działań na rzecz rozwoju mieszkalnictwa wspieranego oraz tworzenia miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową, w tym miejsc opieki krótkoterminowej (2 typ projektu). Jednocześnie, zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 oraz Regulaminem konkursu (pkt 2.1.4, 2.1.8) realizacja projektu musi prowadzić do zwiększenia liczby miejsc świadczenia usług opiekuńczych/asystenckich prowadzonych przez danego beneficjenta w stosunku do danych z roku poprzedzającego rok rozpoczęcia realizacji projektu. Co ważne, liczba miejsc świadczenia usług opiekuńczych/asystenckich jest zwiększana wyłącznie w ramach usług świadczonych w lokalnej społeczności, rozumianych zgodnie z definicją zawartą w punkcie 26 Słownika pojęć Regulaminu konkursu i uwzględniających wyłączenie tworzenia miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową.
Należy podkreślić, że miejsce świadczenia usług społecznych, zgodnie z informacją na str. 34 Regulaminu konkursu, należy rozumieć wg definicji opisanej w punkcie 9 Słownika pojęć, tj. jako:
a)      miejsce wsparte ze środków EFS, na którym świadczona jest usługa społeczna lub miejsce gotowe do świadczenia usługi społecznej po zakończeniu projektu;
b)      osobę, np. asystenta czy opiekuna osób niesamodzielnych, która otrzymała wsparcie   z EFS lub której wynagrodzenie jest finansowane ze środków projektu, świadcząca lub gotowa do świadczenia usługi społecznej po zakończeniu projektu.

Wybór i określenie wartości wskaźnika związanego z miejscem świadczenia usług społecznych powinny bezpośrednio wynikać z działań zaplanowanych w projekcie. Zgodnie z Wytycznymi w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020 usługa opiekuńcza/asystencka może być wliczona do wskaźnika: „liczba wspartych w programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po zakończeniu projektu”, jeżeli zostaną spełnione nw. warunki:
1. zwiększy się liczba miejsc świadczenia usług opiekuńczych/asystenckich prowadzonych przez danego beneficjenta w stosunku do danych z roku poprzedzającego rok rozpoczęcia realizacji projektu,
2. wsparcie w ramach projektu nie spowoduje zmniejszenia dotychczasowego finansowania usług opiekuńczych/asystenckich przez beneficjenta,
3. środki w ramach projektu nie zastąpią dotychczasowego finansowania przez beneficjenta usług opiekuńczych/asystenckich.

Przedmiotowy konkurs nie wyklucza poszerzenia oferty instytucji oferującej usługi społeczne oraz zaangażowania zasobów lokalowych, o ile jest to zgodne z zapisami Regulaminu konkursu, a usługa będzie miała charakter usługi świadczonej w lokalnej społeczności, o której mowa w definicji 26 Słownika pojęć. Tym samym zapisy konkursu nie ograniczają projektu typu 2 do usług asystenckich lub opiekuńczych pełnionych w miejscu zamieszkania.

Pytanie 1. Uprzejmie proszę o udzielenie odpowiedzi na następujące pytania dotyczące konkursu z poddziałania 9.2.5 RPOWSL:

- Czy są określone maksymalne lub rekomendowane stawki kosztów kwalifikowanych projektu na 1 uczestnika?

- W załączniku nr 6 do Regulaminu (Taryfikator) określone zostały dopuszczalne stawki godzinowe dla następującego personelu:

* Asystent osobisty – 35 zł

(Pozycja obejmuje także asystenta osoby niepełnosprawnej, który, zgodnie ze Standardem udzielania wsparcia w postaci usług Asystenta Osoby Niepełnosprawnej opracowanym przez WUP Katowice, ma wymóg tylko rocznego doświadczenia.)

* Opiekunka do dziecka do lat 7 / osoby zależnej – 20 zł.

Jeśli w projekcie zakładamy świadczenie usług opiekuńczych zgodnie z definicją podaną na str. 9 Regulaminu w punkcie 25b, którymi objęte będą zarówno osoby niepełnosprawne, jak i niesamodzielne bez orzeczonej niepełnosprawności, to czy wynagrodzenie opiekunów ma być zróżnicowane w zależności od statusu podopiecznego zgodnie z ww. stawkami z Taryfikatora?

- Zamierzamy złożyć wniosek w następującej konfiguracji: wnioskodawca – przedsiębiorca prowadzący odpłatną działalność w zakresie usług opiekuńczych + partner – NGO z doświadczeniem w realizacji i rozliczaniu projektów unijnych. Przedmiotem projektu będzie świadczenie usług opiekuńczych a głównym kosztem bezpośrednim ponoszonym przez wnioskodawcę będzie wynagrodzenie opiekunek.

Czy w takim projekcie wystąpi pomoc publiczna / de minimis?

Zwracam przy tym uwagę, że aktualnie trwa analogiczny konkurs w woj. wielkopolskim (nr RPWP.07.02.02-IZ-00-30-001/16), gdzie w Regulaminie na str. 69 zapisano wprost: „W ramach konkursu nie ma możliwości realizacji projektów zawierających elementy

pomocy publicznej/pomocy de minimis.”

W ramach konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 nie określono maksymalnych stawek kosztów kwalifikowanych przypadających na jednego uczestnika projektu. Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 ocena kwalifkowalności poniesionego wydatku dokonywania jest przede wszystkim w trakcie realizacji projektu, poprzez weryfikację wniosków o płatność oraz w trakcie kontroli projektu. Na etapie oceny wniosku o dofinansowanie dokonywana jest wstępna ocena kwalifikowalności planowanych wydatków. Mając na uwadze zapisy w/w Wytycznych, wydatek można uznać za kwalifikowany pod warunkiem, iż spełnia łącznie min. następujące warunki – jest niezbędny do realizacji celów projektu, został poniesiony w związku z jego realizacją oraz został dokonany w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny, z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów. Jednocześnie, co do zasady, wnioskodawca jest zobowiązany do stosowania dopuszczalnych stawek dla kosztów określonych w taryfikatorze, który stanowi załącznik nr 6 do regulaminu konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15.

W przypadku świadczenia usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych, o których mowa w definicji usług społecznych (pkt 25 b, str. 9 Regulaminu konkursu) należy zastosować stawkę określoną w Taryfikatorze dla „opiekunki do dziecka do lat 7/osoby zależnej”, tj. 20,00 zł. Należy zwrócić uwagę, że usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze są kierowane do osób niesamodzielnych, w tym także osób z niepełnosprawnością (zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, tj. Dz. U. 2015 poz. 163 z późn. zm.). Z kolei asystent osoby niepełnosprawnej nie pełni funkcji opiekuńczych w rozumieniu ww. ustawy. Usługą wiodącą, podstawową wykonywaną przez asystenta jest wspomaganie osoby z niepełnosprawnością w realizacji jej osobistych zamiarów w obszarze społecznym edukacyjnym oraz zawodowym. Przykładowy katalog usług asystenckich świadczonych przez asystenta osoby z niepełnosprawnością/asystenta osobistego został określony w załączniku nr 8 do przedmiotowego regulaminu.

W ramach przedmiotowego konkursu nie ograniczono możliwości wystąpienia pomocy publicznej/pomocy de minimis. Ustalenie, czy w danym przypadku pomoc publiczna/pomoc de minimis wystąpi, wymaga  indywidualnej analizy (http://rpo.slaskie.pl/faq - Pytania dotyczące konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 w ramach Poddziałania 9.2.5 – Rozwój usług społecznych RPO WSL 2014-2020 - analogicznie jak odpowiedź na pytanie nr 17).
Pytania ze spotkania informacyjnego z 18 stycznia 2016 r.

Pytanie 1. Jaki wskaźnik należy zastosować w przypadku planowanej realizacji szkoleń dla kandydatów na rodziny zastępcze?
W przypadku realizacji usług w zakresie wsparcia pieczy zastępczej obejmującej szkolenia dla kandydatów na rodziny zastępcze, w zależności od form wsparcia zastosowanych w projekcie, stosowane są następujące wskaźniki:
1. wskaźnik rezultatu „liczba wspartych w programie miejsc świadczenia usług społecznych istniejących po zakończeniu projektu”, rozumianych jako:

a)      liczbę rodzin zastępczych niezawodowych (spokrewnionych lub niespokrewnionych) lub/i:
b)      liczbę miejsc w rodzinach zawodowych.

Jednocześnie informujemy, że kandydata do sprawowania pieczy zastępczej można uznać za miejsce gotowe do świadczenia usługi społecznej, jeśli skończył szkolenie, o którym mowa w art. 44 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz uzyskał wstępną akceptację wynikającą ze spełnienia warunków z art. 42 ust. 1 i 2. Kandydat jest wliczany do wskaźnika na podstawie uzyskania zaświadczenia kwalifikacyjnego od organizatora pieczy zastępczej (art. 45). Kandydatów na rodziny zastępcze niezawodowe liczymy do wskaźnika jako rodziny, a kandydatów na rodziny zastępcze zawodowe liczymy jako maksymalną liczbę miejsc możliwych do utworzenia w tej rodzinie.

1. wskaźnik rezultatu: „liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym poszukujących pracy, uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu, zdobywających kwalifikacje, pracujących (łącznie z prowadzącymi działalność na własny rachunek) po opuszczeniu programu”.

2. wskaźnik produktu: „liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym w programie” - we wskaźniku liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym w programie należy ujmować, zgodnie z jego definicją, jedynie osoby spełniające przesłanki zaliczające te osoby w poczet osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. Osoby z otoczenia osób zagrożonych ubóstwem/wykluczeniem, żeby mogły zostać wliczone do tego wskaźnika, powinny spełniać jego definicję. W ww. wskaźniku produktu powinny zostać wykazane osoby, które są odbiorcą usług społecznych, czyli ci, dla których się świadczy usługi, a nie ci, którzy świadczą te usługi.

Pytania ze spotkania informacyjnego z 21 stycznia 2016 r.

Pytanie 3. Miasto planuje realizację projektu w ramach działania 9.2.5. Projekt realizowany w typie 1, czyli Działania w zakresie podniesienia jakości i dostępności usług wsparcia rodziny wspierające proces deinstytucjonalizacji, zakłada rozszerzenie usług społecznych dla Mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem lokatorów mieszkań socjalnych w konkretnej lokalizacji.
Budynek ten jest siedzibą dla 70 lokatorów. W budynku tym są wolne pomieszczenia, jednak są to lokale zaniedbane, a także o standardzie uniemożliwiającym podjęcie jakichkolwiek działań projektowych. Konieczne będzie zatem przeprowadzenie prac remontowo-wykończeniowych celem utworzenia w nich świetlicy oraz aneksu kuchennego, które to pomieszczenia będą wykorzystywane bezpośrednio do celów realizacji założeń projektowych. Planuje się:
- gipsowanie,
- pomalowanie pomieszczeń ok. 50 m2,
- zamontowanie paneli podłogowych oraz listw przypodłogowych w pomieszczeniach świetlicy,
- zamontowanie płytek podłogowych oraz ściennych w aneksie kuchennym wraz
z wyposażeniem,
- zabezpieczenie tego pomieszczenia odrębnymi drzwiami wewnętrznymi.
Beneficjent planuje także adaptować jedno pomieszczenie na toaletę z węzłem sanitarnym
i w związku z tym również planuje zrealizować to w ramach cross - financingu. Czy Państwa zdaniem wydatki wymienione przez Beneficjenta mogą zostać uznane za kwalifikowalne?
Zgodnie z Wytycznymi w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata 2014-2020 przedstawione wydatki wpisują się w katalog wydatków w ramach cross-financingu i po spełnieniu pozostałych przesłanek wynikających z Wytycznych mogą zostać uznane za kwalifikowalne. Koszty poniesione na prace remontowe czy też adaptację pomieszczeń mogą dotyczyć wyłącznie takich kategorii wydatków, których poniesienie wynika z potrzeby realizacji danego projektu i stanowi logiczne uzupełnienie jego działań. Przedmiotowe finansowanie powinno być powiązane wprost z głównymi zadaniami realizowanymi w ramach danego projektu. Dodatkowo należy pamiętać, iż konieczność poniesienia wydatków w ramach cross-financingu musi być bezpośrednio wskazana we wniosku o dofinansowanie i uzasadniona, a wydatki objęte w ramach tej kategorii nie mogą przekroczyć 10% wartości projektu.

Pytanie 2. Pytanie odnośnie wskaźnika produktu - liczba osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym objętych usługami społecznymi świadczonymi w interesie ogólnym w programie. Czy jeżeli Beneficjent planuje 4 usługi wsparcia rodziny przykładowo mediacja, kompetencje informatyczne, asystent rodziny czy poradnictwo prawne to możliwe jest, aby z każdej usługi korzystał inny Uczestnik Projektu?
Przykładowo z mediacji 4 osoby, z kompetencji informatycznych 6, asystenturą objęto 10 osób, a z poradnictwa skorzystają 3 osoby? I czy udział w jednej usłudze powoduje, że możemy mówić o tym, że osoba została objęta usługami społecznymi świadczonymi
w interesie ogólnym w programie i wykazujemy ja we wskaźnikach?
W ramach konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 premia punktowa za szczegółowe kryterium dodatkowe: „Projekt zakłada realizację co najmniej czterech usług wsparcia rodziny” będzie przyznawana w sytuacji, gdy Projektodawca we wniosku o dofinansowanie wskaże co najmniej cztery usługi wsparcia rodziny, które zamierza zrealizować zgodnie z rodzajem usług wskazanych w Wytycznych w zakresie realizacji przedsięwzięć w obszarze włączenia społecznego i zwalczania ubóstwa z wykorzystaniem środków Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na lata 2014-2020. Usługi wspierania rodziny w kategorii: praca z rodziną traktowane są rozłącznie, a objęcie rodziny/uczestnika daną usługą powinno wynikać z indywidualnie dobranej ścieżki wsparcia. Nie ma zatem obowiązku objęcia rodziny/uczestnika każdą usługą wymienioną w katalogu usług wspierania rodziny.
Pytanie niezrozumiałe w kwestii ” kompetencji informatycznych”.
Pytanie 1. Fundacja Śląskie Hospicjum dla Dzieci zamierza aplikować do Poddziałania 9.2.5. z projektem, którego celem będzie wzrost dostępności i jakości usług społecznych zapobiegających ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. Uprzejmie proszę o informację czy Fundacja może w ogóle ubiegać się o dofinansowanie w ramach Poddziałania 9.2.5., na utworzenie nowej placówki ofertującej wsparcie dzienne dla dzieci i młodzieży nieuleczalnie chorych, obarczonych ryzykiem przedwczesnej śmierci. Ośrodek oferowałby opiekę pielęgniarską, psychologiczną, pedagogiczną, zabiegi rehabilitacyjne, a także zapewniałby posiłki dla podopiecznych. Dotychczas Fundacja udzielała wsparcia poprzez pełnienie opieki nad nieuleczalnie chorymi dziećmi tylko w warunkach domowych, nie oferując żadnej formy wsparcia w warunkach stacjonarnych.
Jeżeli Fundacja mogłaby aplikować w ramach tego Konkursu czy opieka musi być realizowana wyłącznie w stałych godzinach (np. od 7-17) czy też możliwe jest uzależnienie otwarcia placówki od faktycznych potrzeb podopiecznych i ich rodzin? Innymi słowy, czy placówka mogłaby mieć stałe godziny otwarcia a dodatkowo umożliwiać opiekę całodobową (jedno-, dwutygodniową np. w przypadku, gdy rodzice musieliby udać się do szpitala) lub na czas dłuższy, (gdy rodzice nie chcą, bądź nie czują się na siłach pełnić opieki nad dzieckiem), aż do jego odejścia? Czy istniałaby możliwość oferowania pobytu całodobowego rodzica/opiekuna z chorym dzieckiem?
Zgodnie z punktem 2.1.20 Regulaminu Wnioskodawca zobowiązany jest do realizowania zajęć rozwijających co najmniej dwie z ośmiu kompetencji kluczowych takich jak: porozumiewanie się w języku ojczystym, porozumiewanie się w językach obcych, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje informatyczne, umiejętność uczenia się, kompetencje społeczne i obywatelskie, inicjatywność i przedsiębiorczość oraz świadomość i ekspresja kulturalna. Czy uznanie spełnienia tego warunku przez Wnioskodawcę wymaga uczestnictwa wszystkich podopiecznych w zajęciach? Czy też argumentem uzasadniającym brak pełnego uczestnictwa będzie zły stan zdrowia niektórych podopiecznych?
Zgodnie z Regulaminem Konkursu podmiotami uprawnionymi do ubiegania się o dofinansowanie są wszystkie podmioty, z wyłączeniem osób fizycznych (nie dotyczy osób prowadzących działalność gospodarczą lub oświatową na podstawie przepisów odrębnych).
Celem konkursu RPSL.09.02.05-IZ.01-24-039/15 jest pilotażowe uruchomienie organizowania usług opiekuńczych i asystenckich świadczonych osobom niesamodzielnym w formule środowiskowej. W związku z tym, w zakresie typu projektu 2: „Działania na rzecz rozwoju usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych z uwzględnieniem priorytetyzacji w kierunku środowiskowej formuły, w tym prowadzone w miejscu zamieszkania”, nie dopuszcza się składania projektów na tworzenie miejsc opieki w istniejących lub nowo tworzonych ośrodkach zapewniających opiekę dzienną lub całodobową. Nie ma zatem możliwości dofinansowania opieki całodobowej (jedno-dwutygodniowej) lub na czas dłuższy. W ramach typu projektu 1: „Działania w zakresie podniesienia jakości i dostępności usług wsparcia rodziny wspierające proces deinstytucjonalizacji” istnieje możliwość tworzenia nowych miejsc w funkcjonujących placówkach w połączeniu z rozszerzeniem oferty wsparcia lub tworzenie nowych placówek oferujących wsparcie dzienne dla dzieci i młodzieży, rozwijanie środowiskowych form opieki nad dziećmi i młodzieżą, niemniej jednak zakres i formę świadczonego wsparcia w tym zakresie określa ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wpieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Rozdział 3).
W przypadku placówek wparcia dziennego w formie opiekuńczej oraz placówkach prowadzonych w formie pracy podwórkowej Wnioskodawca obowiązkowo realizuje zajęcia rozwijające co najmniej dwie z ośmiu kompetencji kluczowych wskazanych w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) (Dz. Urz. UE L 394 z 30.12.2006, str. 10. Objęcie konkretnej grupy dzieci, u której będą rozwijane przedmiotowe kompetencje zależy od zaplanowanej, indywidualnej ścieżki wsparcia i możliwości danego dziecka.