Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Pytanie 1. Czy można opublikować na stronie internetowej w dziale aktualności tekst w całości skopiowany z innej strony, np. opis wydarzenia, z podaniem źródła
i autorów?

 Odpowiedź.

Twórca utworu uprawniony jest do korzystania z utworu i rozporządzania nim oraz do uzyskania wynagrodzenia za korzystanie z utworu przez innych.
Istnieje jednak możliwość korzystania z cudzej twórczości w ramach dozwolonego użytku publicznego (art. 25 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych) oraz prawa cytatu (art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych). Zatem możliwe jest korzystanie w Internecie z cudzych utworów w ramach instytucji "przedruku" pod warunkiem spełnienia przesłanek określonych w art. 25 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Do wymogów tych należą:

a) przedruk w prasie, radiu i telewizji, przy czym prasa obejmuje wszystkie formy działalności, choćby jednorazowej i incydentalnej, polegającej na przekazywaniu informacji w różnej postaci b) cel informacyjny takiego przedruku; c) informacja, którą chcemy przedrukować musi być już rozpowszechniona; d) informacja, którą chcemy przedrukować musi być aktualna (tj. w danej chwili budzić publiczne zainteresowanie); e) poszanowanie integralności utworu (tj. zakaz ingerowania w treść materiału lub w jego tytuł); oraz f) podanie imienia i nazwiska twórcy wraz ze źródłem.

Możliwe jest także przytaczanie w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawami gatunku twórczości, co stanowi prawo cytatu. Zatem, korzystanie z prawa cytatu na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych możliwe jest przy zachowaniu następujących warunków:

a) utwór powinien być rozpowszechniony; b) utwór, w którym wykorzystano cytat, powinien tworzyć samoistną całość; c) można wykorzystywać wyłącznie urywki utworu bądź – w całości – utwory plastyczne, fotograficzne i drobne utwory; zakres zapożyczenia uzasadniony jest celem cytatu; d) cytat powinien być uzasadniony takimi celami, jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa, nauczanie lub prawa gatunku twórczości; e) cytujący szanuje prawa osobiste twórcy do integralności utworu oraz do jego rzetelnego wykorzystania; oraz f) wymienienie imienia i nazwiska twórcy oraz źródła.

Opracowane przez dr. Arkadiusza Michalaka

Pytanie 2. Z kim powinno się zawrzeć umowę na tekst (artykuł w przypadku np. urzędu miasta, który realizuje jakiś projekt)? Z urzędem, czy z pracownikiem, który jest rzeczywistym twórcą?

Odpowiedź.

Umowę na tekst (utwór) należy podpisać z urzędem. Urząd jako pracodawca pracownika, który stworzył utwór nabywa autorskie prawa majątkowe do tego utworu pod warunkiem stworzenia utworu; przez pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy; w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy oraz przyjęcia utworu przez pracodawcę, co zostało uregulowane w art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Należy wykluczyć możliwość analogicznego stosowania art. 12 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych do utworów powstałych na podstawie umów cywilnoprawnych, np. umowy o dzieło czy umowy zlecenia, czy kontraktu menadżerskiego.
W takim przypadku najczęściej zawierane są stosowne umowy regulującej problematykę przejścia/korzystania z praw z osobą przygotowującą dzieło autorskie lub świadczącą usługi na podstawie umowy zlecenia.
Zatem, pracodawca nabywając autorskie prawa majątkowe do utworu, czy to na podstawie umowy o pracę z pracownikiem, czy stosownych umów regulujących przejście praw do utworu, ma prawo do korzystania z utworu i rozporządzania nim oraz do wynagrodzenia za korzystanie z utworu.

Opracowane przez  dr. Arkadiusza Michalaka

Pytanie 3. Prawa autorskie do baz danych zawierających wyłącznie rekordy- obserwacje przyrodnicze. Czy to jest utwór?

Odpowiedź.

W świetle art. 3 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych bazy danych spełniające cechy utworu mogą stanowić przedmiot prawa autorskiego, nawet jeżeli zawierają niechronione materiały, o ile przyjęty w nich dobór, układ lub zestawienie ma twórczy charakter.

Zatem, aby stwierdzić, czy bazy danych zawierające rekordy –obserwacje przyrodnicze stanowią utwór, należy zbadać dobór, układ lub zestawienie w nich przyjęty pod względem przesłanek ochrony prawno-autorskiej, zwłaszcza przesłanki indywidualnego charakteru zgodnie z koncepcją tzw. statystycznej jednorazowości,
M. Kummera, opartej o badanie, czy wcześniej takie dzieło powstało i czy jest statystycznie prawdopodobne, by inna osoba mogła takie dzieło stworzyć w przyszłości.

Jeżeli zatem, bazy danych zawierające rekordy – obserwacje przyrodnicze stanowią opracowanie banalne, szablonowe i jest prawdopodobne, że inna osoba stworzy takie dzieło w przyszłości, to nie można przyjąć takich baz danych za utwór w świetle ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Opracowane przez  dr. Arkadiusza Michalaka

Pytanie 4. Czy mam prawo do tego, by np. gazeta usunęła ze strony internetowej moje zdjęcie, które zamieściła bez mojej zgody w wersji papierowej?

Odpowiedź.

Wizerunkiem jest między innymi fotografia, portret czy obraz danej osoby.Rozpowszechnianie czyjegoś wizerunku bez zgody tej osoby jest niedozwolone, co reguluje art. 81 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Od tego zakazu istnieją wyjątki takie jak:

a) zgoda osoby na rozpowszechnienie wizerunku;
b) rozpowszechnianie dotyczy wizerunku osoby powszechnie znanej (jeśli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych);
c) rozpowszechnianie dotyczy wizerunku osoby stanowiącej jedynie szczegół pewnej całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.

Jeżeli zatem nie zachodzą wyjątki opisane powyżej to można żądać usunięcia ze strony internetowej gazety zdjęcia, które zostało zamieszczone na stronie gazety bez zgody tej osoby.

Opracowane przez  dr. Arkadiusza Michalaka

Pytanie 5. Prawo cytatu a serwisy agregujące treść.

Odpowiedź.

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE na mocy art. 17 zobowiązuje serwisy internetowe zamieszczające dużą liczbę utworów udostępnianych przez internautów bez zgody podmiotów uprawnionych do zawierania umów licencyjnych z podmiotami praw autorskich. Licencja uzyskana przez operatorów platform obejmuje też czynności użytkowników platform, ale tylko jeśli działają oni w celach niekomercyjnych i nie uzyskują przychodów z rozpowszechniania treści chronionych. W świetle przepisów dyrektywy to dostawcy będą ponosić odpowiedzialność prawną, jeżeli udostępnią treści opublikowane przez użytkowników, za które nie zapłacili twórcom. Użytkownicy będą mogli udostępniać treści online w celach cytowania, krytyki, recenzji, karykatury, parodii i pastiszu.

Opracowane przez dr. Arkadiusza Michalaka