Serwis Regionalnego Programu
Województwa Śląskiego
RPO WSL 2014-2020

Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji (The Just Transition Mechanism – JTM) przyczynia się do łagodzenia społecznych i gospodarczych skutków transformacji oferując wsparcie finansowe w ramach trzech filarów.

Infografika. Wykres przedstawia podział środków w ramach Mechanizmu Sprawiedliwej Transformacji pomiędzy 3 filary.

I. Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji

Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji to pierwszy filar mechanizmu sprawiedliwej transformacji. Fundusz będzie dysponował budżetem 40 mld euro. Kwota ta odpowiada środkom udostępnionym na wsparcie krajów UE w procesie transformacji.

Więcej na temat Funduszu Sprawiedliwej Transformacji przeczytasz na stronie transformacja.slaskie.pl.

II. Specjalny system finansowania w ramach InvestEU

Program InvestEU to nowy instrument inwestycyjny UE, który jest następcą Planu Inwestycyjnego dla Europy (tzw. planu Junckera). Jego trzon stanowi Fundusz InvestEU będący instrumentem gwarancyjnym UE na kredyty udzielane przez EBI.

FORMA WSPARCIA

Wsparcie z Funduszu ma charakter zwrotny (w postaci np. kredytu, pożyczki, gwarancji etc.) i służy finansowaniu inwestycji o podwyższonym profilu ryzyka, które nie mogłyby liczyć na finansowanie zwrotne od instytucji finansowych.

Wsparcie ze środków InvestEU to przede wszystkim korzystniejszy podział ryzyka (między KE a partnerów finansowych), niższe koszty gwarancji oraz pokrycie części kosztów administracyjnych.

DLA KOGO?

Fundusz InvestEU jest dostępny dla wszystkich państw członkowskich (brak kopert narodowych i geograficznych), jednakże mechanizm dodatkowych preferencji w ramach II filaru JTM (specjalny system) jest adresowany dla projektów generujących korzyści dla regionów objętych sprawiedliwą transformacją. Tym samym kryterium decydującym o możliwości pozyskania środków z II filaru JTM jest wpływ na regiony w procesie transformacji społeczno-gospodarczej. Wpływ ten może mieć szeroko rozumiane znaczenie, a lokalizacja inwestycji w regionie w transformacji nie jest warunkiem koniecznym dla uzyskania finansowania.

WARTOŚĆ INSTRUMENTU

Łączne gwarancje w wysokości 32,5 mld EUR docelowo pozwolą wygenerować inwestycje o wartości blisko 400 mld EUR.

OBSZAR WSPARCIA

Wsparcie z Funduszu InvestEU w ramach II filaru JTM ukierunkowane będzie na następujące obszary:

• zrównoważona infrastruktura (transport, energetyka, łączność cyfrowa, środowisko),
• badania, innowacje i cyfryzacja (opracowanie i wdrażanie innowacji, transfer wyników badań na rynek),
• MŚP (preferencyjne finansowanie zwrotne dla MŚP i małych spółek o średniej kapitalizacji (nie-MŚP i max 499 pracowników),
• inwestycje społeczne (finansowanie dla przedsiębiorstw społecznych, opieka zdrowotna, infrastruktura społeczna).

III. Instrument pożyczkowy Europejskiego Banku Inwestycyjnego

W ramach instrumentu pożyczkowego EBI oferowana będzie pożyczka z elementem dotacyjnym dla sektora publicznego na projekty niedochodowe (ryzykowne inwestycyjnie), łagodzące koszty społeczno-gospodarcze transformacji. Pierwsze pożyczki mogą zostać uruchomione już na przełomie 2023/2024.

WARTOŚĆ INSTRUMENTU

1,5 mld EUR na dotacje i 10 mld EUR na pożyczki z EBI, co pozwoli na realizacje inwestycji o wartości blisko 25-30 mld EUR.

OBSZAR WSPARCIA

Wsparcie w ramach III filaru JTM ukierunkowane będzie na następujące obszary:

• energetyka odnawialna,
• zielona zrównoważona mobilność w tym promowanie zielonego wodoru,
• inwestycje w zrównoważone miejskie sieci ciepłownicze,
• inwestycje w badania publiczne,
• inwestycje w digitalizację,
• infrastruktura środowiskowa w zakresie inteligentnej gospodarki odpadami i gospodarki wodnej,
• zrównoważona energia i efektywność energetyczna,
• środki integracyjne w tym remonty i przebudowa budynków,
• rewitalizacja i regeneracja obszarów miejskich,
• wsparcie przejścia na GOZ,
• rekultywacja i dekontaminacja gruntów i ekosystemów z zachowaniem zasady „zanieczyszczający płaci”,
• wsparcie różnorodności biologicznej,
• podnoszenie i zmiana kwalifikacji, szkolenia,
• infrastruktura społeczna w tym ośrodki opieki i budownictwo socjalne,
• projekty i rozwiązania transgraniczne prowadzące do zwiększenia odporności na katastrofy ekologiczne.
  
  

Regiony w transformacji będą mogły skorzystać z oferty II i III filaru JTM pod warunkiem wskazania tych źródeł finansowania w Terytorialnym Planie Sprawiedliwej Transformacji oraz zapisania „działań i sektorów” mających wpływ na transformację. Możliwe jest również zawarcie w Planie Sprawiedliwej Transformacji listy dużych przedsiębiorstw lub konkretnych inwestycji, które pod tym warunkiem będą mogły uzyskać wsparcie z JTM.