Serwis Regionalnego Programu
Czym jest REACT-EU?
REACT-EU to kompleksowy i ambitny plan naprawczy, uruchomiony przez Komisję Europejską w odpowiedzi na skutki pandemii COVID-19. Polityka spójności ma w tym względzie odegrać kluczową rolę w zapewnieniu zrównoważonego ożywienia gospodarczego, wspieraniu konwergencji i zagwarantowaniu, że żaden region nie pozostanie w tyle. Rozporządzenie REACT-EU zostało przyjęte przez Parlament Europejski i Radę 23 grudnia 2020 r.
Pakiet REACT-EU
REACT-EU (pomoc w odbudowie spójności i terytoriów europejskich) będzie jednym z największych programów w ramach nowego instrumentu – Next Generation EU. Budżet programu wyniesie ponad 50,6 mld EUR.
Sposób finansowania programu jest całkowicie nowy – stanowi uzupełnienie programów na lata 2014-2020 oraz uzupełnienie środków na politykę spójności na lata 2021-2027. Dzięki temu całkowita pula środków z funduszy strukturalnych i inwestycyjnych przekroczy obecny poziom i sprawi, że REACT-EU stanie się największym instrumentem dotacyjnym w ramach jednej polityki w budżecie UE.
Stanowi on kontynuację i rozszerzenie środków reagowania kryzysowego i naprawy sytuacji kryzysowej, które zostały wdrożone w ramach Inicjatywy Inwestycyjnej na rzecz Walki z Koronawirusem oraz Inicjatywy Inwestycyjnej na rzecz Walki z Koronawirusem Plus, a także stworzy pomost do długoterminowego planu naprawy gospodarczej. W związku z tym środki z programu powinny zostać wykorzystane na projekty, które zwiększają możliwości naprawy sytuacji kryzysowych w kontekście kryzysu wywołanego przez koronawirusa SARS-CoV-2, a także na inwestycje w działania przyczyniające się do ekologicznej, cyfrowej i odpornej naprawy gospodarki.
Skuteczne wdrożenie REACT-EU będzie zależało od trzech elementów składowych – jego siły (przydział środków finansowych), szybkości (poprzez wykorzystanie istniejących programów do 2023 r.) oraz pełnej elastyczności zasad wdrażania.
Alokacja
Metodologia przydziału tego finansowania w pełni uwzględnia gospodarcze i społeczne skutki kryzysu w państwach UE, odzwierciedlając spadek PKB i wzrost bezrobocia (w tym wśród młodych ludzi), a także względną zamożność państw.
Aby zapewnić możliwość geograficznego ukierunkowania dodatkowych zasobów na obszary, w których wsparcie jest najbardziej potrzebne, w wyjątkowych przypadkach i bez uszczerbku dla normalnego przydziału środków w ramach polityki spójności, dodatkowe zasoby nie są dzielone według kategorii regionów.
W pełni stosuje się jednak zasadę partnerstwa wymagającą ścisłej współpracy z władzami regionalnymi i lokalnymi w zakresie programowania i wdrażania tych zasobów. Podobnie, nie można zaniedbać koncentracji na regionach słabiej rozwiniętych, a regiony, które potrzebują większego wsparcia, otrzymają większe wsparcie.
Te dodatkowe zasoby zostaną rozdzielone między państwa członkowskie w latach 2021 i 2022 z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD), a także z Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych (YEI). Finansowane mogą być również środki pomocy technicznej.
Aby zapewnić szybkie wsparcie dla regionów, do wsparcia kwalifikują się wydatki poniesione od 1 lutego 2020 r. Ostateczna data kwalifikowalności tych wydatków została wskazana na 31 grudnia 2023 r., zgodnie z ramami prawnymi na lata 2014-2020.
Cel tematyczny
Pakiet zapewni dodatkowe finansowanie dla istniejących nowych programów, dedykowanych w ramach celu "Inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia" (IGJ) oraz dla istniejących programów współpracy transgranicznej w ramach celu "Europejska współpraca terytorialna".
Z EFRR dodatkowe środki zostaną wykorzystane przede wszystkim na wsparcie inwestycji w produkty i usługi dla służby zdrowia oraz na zapewnienie wsparcia w formie kapitału obrotowego lub wsparcia inwestycyjnego dla MŚP.
Aby stworzyć odpowiednie warunki dla ożywienia gospodarczego, powinno być również możliwe wspieranie inwestycji przyczyniających się do przejścia na gospodarkę cyfrową i ekologiczną, a także w infrastrukturę zapewniającą podstawowe usługi dla obywateli lub środki gospodarcze w regionach najbardziej zależnych od sektorów najbardziej dotkniętych kryzysem (np. turystyka, kultura, usługi hotelarskie itp.).
Dodatkowe środki z EFS zostaną wykorzystane przede wszystkim na wsparcie utrzymania miejsc pracy, w tym poprzez programy pracy w niepełnym wymiarze godzin oraz wsparcie dla osób samozatrudnionych. Dodatkowe zasoby wspierają również tworzenie miejsc pracy, w szczególności dla osób w trudnej sytuacji, środki na rzecz zatrudnienia młodzieży, rozwój umiejętności, w szczególności w celu wspierania podwójnego przejścia na technologie ekologiczne i cyfrowe, oraz lepszy dostęp do usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym, w tym dla dzieci.
Proces wdrażania
Aby zapewnić maksymalną możliwą pomoc państwom członkowskim, warunki wdrażania tych dodatkowych zasobów są bardzo hojne i elastyczne.
- W przypadku tego finansowania nie jest wymagane współfinansowanie krajowe. Oznacza to, że UE zapewni 100% wsparcia, jeśli państwa członkowskie będą sobie tego życzyć.
- Proponuje się wysoki poziom prefinansowania, aby zagwarantować, że brak płynności finansowej nie będzie stanowił przeszkody w szybkim uruchomieniu tego wsparcia. Państwa członkowskie będą zachęcane do wykorzystania tego dodatkowego wysokiego poziomu prefinansowania w celu dokonania płatności zaliczkowych na rzecz beneficjentów.
- Alokacja ta może zostać wydana w dowolnej kategorii regionu, zakres wsparcia jest szeroki i zawsze możliwe są przesunięcia między EFRR i EFS.
- nie ma warunkowości ex-ante ani koncentracji tematycznej.