Coraz lepiej

Coraz lepiej

Rozmowa z Michałem Gramatyką, Wicemarszałkiem Województwa Śląskiego.

Michał Gramatyka, Wicemarszałek Województwa Śląskiego.

W województwie w ostatnich tygodniach prowadzona była kampania promocyjna RPO WSL 2014-2020 pod hasłem „Śląskie – przyspieszamy!”. Na jakim etapie znajduje się wydatkowanie unijnych funduszy?

Jesteśmy na półmetku drugiej perspektywy finansowej Unii Europejskiej 2014-2020. Sprawna realizacja programów powoduje, że powoli kończą się konkursy ogłoszone przez instytucje zaangażowane we wdrażanie. Zarząd ogłosił dotychczas 244 nabory konkursowe na łączną kwotę dofinansowania w wysokości 10,78 mld zł. Od początku realizacji RPO WSL 2014-2020 wybrał ponad 2 tysiące wniosków na łączną wartość dofinansowania w wysokości 6,63 mld zł. W przyszłym roku planujemy ogłoszenie kolejnych 70 naborów na kwotę około 1,5 mld złotych. Najwięcej środków zostanie przekazanych na wzmocnienie potencjału edukacyjnego, efektywność energetyczną, odnawialne źródła energii, włączenie społeczne i regionalny rynek pracy. Nadal będziemy wspierać projekty dotyczące modernizacji energetycznej obiektów, zarówno mieszkalnych, jak i obiektów użyteczności publicznej, ponadto projekty dotyczące budowy zintegrowanych węzłów przesiadkowych, parkingów typu Park&Ride i Bike&Ride, wdrażania inteligentnych systemów transportowych. W obszarze edukacji dofinansowanie jest skierowane na projekty służące podnoszeniu jakości usług, począwszy od poziomu edukacji przedszkolnej, poprzez kształcenie ogólne i zawodowe, na kształceniu ustawicznym osób dorosłych skończywszy. Wspieramy również uzdolnioną młodzież poprzez autorski projekt stypendialny.

Co uznaje Pan za największy do tej pory sukces związany z wdrażaniem Programu?

Efektywność wdrażania, o której już wspomniałem, jest dla nas bardzo ważna. Dla zobrazowania postępu odniosę się do wartości obecnie wybranych już projektów do dofinansowania i powiem, że angażują one środki na poziomie niemal całej alokacji programu regionalnego z poprzedniej perspektywy – 2007-2013. To pokazuje dynamikę naszych prac i niewątpliwie daje nam poczucie sukcesu. Oczywiście to nie jest koniec pracy, bo przypomnę, że wdrażamy największy regionalny program i czwarty wśród wszystkich programów operacyjnych. To ogromne wyzwanie, ale dzisiaj mogę z pełną odpowiedzialnością powiedzieć, że jesteśmy do niego dobrze przygotowani. Wdrażanie Programu jest obwarowane wieloma reżimami finansowymi określonymi przez Komisję Europejską. Jednym z nich jest konieczność wywiązywania się z nakładanego corocznie celu finansowego wynikającego z tzw. zasady n+3. Brak osiągnięcia określonego przez Komisję poziomu powoduje utratę części środków. Uznaję więc za kolejny sukces fakt, że w tym roku przekroczyliśmy ten poziom o 40%. Ta nadwyżka zalicza się już na poczet przyszłorocznego wskaźnika. Możemy również pochwalić się bardzo sprawną certyfikacją wydatków w Komisji Europejskiej. Wiele zależy tutaj oczywiście od sprawnie realizowanych płatności przez naszych beneficjentów. Po naszej stronie natomiast jest rzetelne sprawdzenie wydatków i sprawne wysłanie ich do Komisji w celu dokonania refundacji. Wspólnym sukcesem – naszym i beneficjentów – jest obecnie wysoki wskaźnik finansowy i rzeczowy w obszarze, który oferuje środki dla przedsiębiorców na projekty z dziedziny innowacji. To pozwala realnie ocenić, że nie ma ryzyka utraty środków zablokowanych na rezerwie wykonania w tym obszarze. Optymistyczne prognozy są również w tym względzie dla obszaru wsparcia regionalnego rynku pracy oraz działań na rzecz włączenia społecznego. Oczywiście w wielu pozostałych sferach mamy jeszcze dużo pracy do wykonania.

Pozytywny jest też fakt zakończenia negocjacji i zawarcia umowy o finansowaniu z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym, na uruchomienie instrumentów finansowych wdrażanych w ramach RPO WSL 2014-2020. Umowa otwiera ścieżkę dla zagospodarowania kwoty ok. 178,2 mln EUR (771,6 mln zł) na pożyczki dla przedsiębiorców oraz na rewitalizację.

To bardzo ważne, że do roli Funduszu udało się nam kolejny raz pozyskać jako partnera doświadczoną już instytucję unijną. Dużym wyzwaniem w tej perspektywie jest nowy wymiar rewitalizacji, który mocno podkreśla zasadę komplementarności, a tym samym nadaje działaniom społecznym akcent priorytetowy. Okazuje się, że beneficjenci radzą sobie dobrze w tym zakresie, a wnioski składane w ramach programu są bardzo przemyślane i, poza efektem nowych, rewitalizowanych inwestycji w znaczny sposób wpływają na włączenie społeczności obciążonych różnymi deficytami. Innym ważnym akcentem jest wspólne przedsięwzięcie Województwa Śląskiego i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju – agendy badawczej pn. „Silesia pod błękitnym niebem”. Agenda otwiera możliwość wyodrębnienia specjalnej puli (po 50 mln zł w ramach RPO WSL oraz POIR), która wesprze prace badawcze na rzecz nowych rynków technologii ochrony środowiska i energetyki. Rozwiązania te będą dotyczyły zasadniczo zmniejszenia energo- i zasobochłonności procesów oraz emisji zanieczyszczeń. To jeden z instrumentów składający się na tzw. pakiet antysmogowy podnoszony przez samorząd województwa.

Jakie konkursy cieszą się największym zainteresowaniem, a w których obszarach wpływa mniej wniosków i dlaczego?

Największym zainteresowaniem cieszyły się osie w ramach infrastruktury edukacyjnej, transportu i konkurencyjności MŚP. Problemy pojawiły się w obszarze rewitalizacji i infrastruktury ochrony zdrowia. W dużym zakresie dotyczyły konieczności opracowania szeregu dokumentów na poziomie regionalnym (programy zdrowotne itp.), ale nie było to możliwe bez dokumentów powstałych na szczeblu krajowym (np. mapa potrzeb zdrowotnych itp.). Przygotowanie programów rewitalizacji w gminach również było dłuższym procesem, jako że wymagało wprowadzenia regulacji ustawowych, a następnie wymusiło na samorządach nowe, szerokie podejście do problemu rewitalizacji. To wszystko spowodowało, że uruchomienie naboru projektów w ramach RPO WSL nastąpiło z większym przesunięciem w czasie. Podobnie w zakresie ochrony środowiska i efektywnego wykorzystania zasobów. Tu z kolei wiązało się to z późnym przyjęciem Programu oczyszczania ścieków komunalnych na poziomie centralnym.

Jak Śląskie wypada na tle innych regionów pod względem wykorzystania środków z programu regionalnego?

Proces wdrażania programu jest zgodny z założeniami. Według ostatnich danych (10 listopada 2017 roku), kontraktacja wynosi około 38% alokacji, co daje nam 9. pozycję w kraju (średnia krajowa to 40%). Musimy jednak pamiętać o kwocie, jaką dysponujemy, czyli 3,5 mld euro. Dla lepszego zobrazowania powiem, że województwo z podium kwalifikacji posiada kontraktacje na poziomie 69% przy alokacji na poziomie 1,9 mld euro. To duża różnica i nie ma mowy o podobnym wyniku w tak krótkim czasie, przy tak dużych posiadanych środkach. Należy dodatkowo zwrócić uwagę, że rok 2017 był wyjątkowy, jeżeli chodzi o liczbę ogłoszonych konkursów, co przełoży się na wyniki w roku przyszłym, kiedy beneficjenci będą podpisywać umowy na realizację swoich projektów. Do 1 grudnia 2017 r. wartość zaangażowanych środków wyniosła 11,28 mld zł, co stanowi 76% alokacji Programu.

pytania zadawał:
Łukasz Karkoszka